فهرست محتوای این مطلب:
پادکست چیست؟
در این مقاله قصد داریم قدم به قدم همراه یکدیگر باشیم تا با پادکست، کاربردها و شیوه استفاده از آن آشنا شویم و با معرفی و آمادهسازی امکانات لازم، تا ساخت و انتشار آن در گستره وب و تبلیغ و ترویج پادکستتان با شما بیاییم. امیدواریم پس از اتمام این مقالهی آموزشی بتوانیم شنونده پادکستهای عالی و دائمی شمایی باشیم که حرفی برای گفتن دارید.
تاریخچه و مفهوم پادکست
اجازه دهید در اولین قدم به معنی کلمه پادکست و تاریخچه آن بپردازیم. شیوه کار پادکست به این صورت است که فایلهای صوتی، تصویری یا چند رسانهای که توسط افراد تولید شدهاند، بر روی سرور خدماتدهنده ذخیره میگردند. آنگاه شنونده یا بیننده با استفاده از اپلیکیشنهای ویژهای بر روی رایانه یا ابزار تلفن همراه خود که به پادکچر (Podcatcher) مشهورند، به این فایلها دست مییابد. میتواند آنها را بصورت آنلاین ببیند، به هر یک از فایلها دسترسی داشته باشد و آنها را دانلود کند. این فرآیند میتواند به صورت خودکار انجام شود و فایلها اتوماتیکوار دانلود شوند. سپس این فایلها به صورت آفلاین و بدون نیاز به اینترنت قابل استفادهاند. البته در این مراحل همراهی برنامههای پادکچر الزامی نیست و همان مرورگر رایانه شما هم برای بهره بردن از یک پادکست، کفایت میکند.
این شیوه تولید محتوای دیداری و شنیداری کاملا با سبک و سیاق شبکههای رادیو و تلویزیونی متفاوت است. در آنجا حرکت به شکل عمودی است و گروهی به تولید محتوا پرداخته و آن را از طریق ابزار اختصاصیشان در اختیار بقیه قرار میدهند. اما در پادکست، تکنولوژی در اختیار شخص یا گروه خاصی نیست. در واقع اینجا با یک رسانه افقی سرو کار داریم که تهیهکنندهها، مصرفکننده هم هستند و مصرف کنندگان میتوانند تهیه کننده هم بوده و با یکدیگر به تعامل بپردازند.
تعریف و نامگذاری
طبق تعریف ویکی پدیا، پادکست (Podcast) یکی از انواع فایل و محتواهای دیجیتال است که به صورت مجموعه دنبالهداری حول یک موضوع مشخص تولید میگردد. این مجموعه میتواند متشکل از صدا، ویدیو، پیدیاف یا فایلهای ایپاب باشد که از طریق RSS قابل دانلود بوده یا اینکه به صورت مستقیم و آنلاین روی رایانه و ابزار تلفن همراه کاربر پخش گردد.پادکست یک نو واژه است که به گفته برخی، از عبارات Broadcast به معنی انتشار و پخش گسترده و Pod تشکیل شده است. واژه Pod اشاره به ابزار iPod دارد، زیرا از ابتدای شهرت پادکستها، بیشتر افراد آنها را روی ابزارهای پخش موسیقی قابل حمل گوش میدادند. البته گروهی هم این واژه را مخفف عبارت Personal On-Demand Narrowcasting میدانند. اولین بار نام پادکست در فوریه ۲۰۰۴ توسط «بن همرسلی» در روزنامه گاردین مطرح شد. وی چندین نام برای این رسانه نوپا پیشنهاد کرد که پادکست بیشتر مورد اقبال واقع شد.
تاریخچه
در ابتدا برخی گروههای مستقل و البته برخوردار از پشتوانه مالی یا حرفهای به تولید برنامههای صوتی و عرضه آن در اینترنت پرداختند. پس از موفقیت برخی از آنها آدام کوری، مجری شبکه تلویزیونی ام تی وی با همکاری داو وینر (برنامه نویس فیدهای (RSS شیوهای را برای ارسال و سینک خودکار محتوای صوتی بر روی ابزارهای موسیقی پرتابل ابداع کردند.
اولین اپلیکیشن برای استفاده از این فرآیند، iPodderX بود که توسط آگوست ترومتر و ری اسلاکینسکی تولید شد. از دهه ۱۹۳۰ با شروع داستان رادیو، همیشه برنامههای خبری و گفتگوها طرفداران خود را داشتهاند. و امروزه به لطف قابلیتها و تکامل اینترنت، با سخت افزار و نرمافزارهایی بسیار آسان، پادکستهای صوتی کارکردی همانند رادیو را بر عهده دارند.
داستان پادکستها از زمانی جدی شد که اپل برنامه آیتیونز ۴.۹ را در ژوئن ۲۰۰۵ با قابلیت پشتیبانی از پادکستها عرضه کرد. اگر چه این کار دریافت پادکستها را بسیار آسانتر نمود، اما به ادامه کار برنامههای دریافت پادکست برنامهنویسان مستقل هم پایان داد. از فوریه ۲۰۰۵ تا نوامبر ۲۰۰۶ درخواستهایی برای ثبت تجاری نام Podcast به اداره پتنت و نام تجاری آمریکا ارسال شد که هیچ کدام مورد تصویب قرار نگرفت و در نهایت، در نوامبر ۲۰۰۶ این کلمه به عنوان یک عبارت عمومی آزاد اعلام گردیده و ثبت تجاری آن ممنوع شد.
انواع پادکست
۱- پادکستهای ویدیویی
پادکست ویدیویی که گاهی به اختصار ویدیوکست (Videocast) هم نامیده میشود، شامل کلیپهای ویدیویی است. این عنوان گاهی نیز برای سریالهای تلویزیونی اینترنتی به کار میرود.
آغاز محبوبیت ویدیوکست، کلیپهای ویدیویی کوتاهی بودند که به صورت آنلاین منتشر میشدند. این کلیپها معمولا بخشی از یک برنامه ویدیویی طولانیتر بودند. کم کم سایتهای زیادی به عرضه این کلیپهای ویدیویی کوتاه در کنار پادکستهای صوتیشان روی آوردند. البته بیشتر کلیپهای ویدیویی امروزی خودشان به صورت مستقل یک برنامه با اجرای کامل هستند که ضبط و پخش آنها توسط افراد عادی انجام میشود و روز به روز نیز محبوبیت بیشتری پیدا کردهاند.
از ویدیوکست در تلویزیونهای اینترنتی یا Web TV هم به صورت گسترده استفاده میشود. پادکستهای ویدیویی معمولا برنامههای کوتاهی با زمان ۲ تا ۹ دقیقه در هر قسمت هستند. آنها معمولا در تبلیغات یا توسط ویدیو بلاگرها، روزنامه نگاران، خبرنگاران و فیلمسازان آماتور مورد استفاده قرار میگیرند.
۲- پادکستهای افزوده
در این پادکست از همراهی تصاویر و عکسها با صدا بهره برده میشود. برخی آن را «گزارش چند رسانهای» و گاهی گزارش تصویری میخوانند. این پادکست میتواند شامل بخش بندی، لینک و انواع تصاویر نقاشی، عکس و… باشد. همگی این محتوا توسط برنامه یا ابزار خاصی به نمایش درآمده و سینک میشوند. در این نوع از پادکست، تمامی محتوا، لینک، عکس و… به همراه صدا در یک پنجره و به صورت مرتبط با یکدیگر به نمایش در آمده و پخش میشوند. این شیوه بیشتر برای ارائه محتوا و آموزش در مدارس، دانشگاهها و سازمانها مورد استفاده قرار میگیرد. البته برخی خبرگزاریها و سایتهای خبری هم از آن بهره میبرند. یکی از نمونههای خوب فارسی را میتوان سایت جدید آنلاین دانست.
۳- پادکستهای داستانی
این پادکستها را بیشتر با نام «کتاب صوتی سریالی» یا «پادکست کتاب صوتی» یا «کتاب گویا» میشناسیم. در حقیقت یک فرمت ادبی هستند که از ادغام مفهوم پادکست و کتاب صوتی به دست میآیند. مانند رمانها و داستانهای مرسوم، یک پادکست داستانی، یک قصه ادبی طولانی است. با این تفاوت که در اینجا داستان در بخشهای مختلف به صورت صوتی ثبت شده و در بازههای زمانی مشخص به صورت آنلاین منتشر میشود. و احتمالا در پایان به صورت یک کتاب صوتی (Audiobook) و حتی کتاب چاپی هم عرضه خواهد شد.
این شیوه انتشار میتواند شامل آثار جدیدی شود که تا کنون اصلا به صورت چاپی منتشر نشدهاند، یا اینکه مشمول آثار ادبی کلاسیکی باشد که بارها تجدید چاپ شدهاند و اکنون به این صورت و به مرور زمان قرار است تبدیل به کتاب صوتی شوند. در پادکستهای داستانی هم همانند کتابهای صوتی ممکن است همچون یک اجرای رادیویی شخصیتها توسط چند صداپیشه (Voice Actor) خوانده شوند و از افکتهای صوتی استفاده گردد، یا اینکه تمام کتاب را یک نفر بازخوانی کند و تنها افکتهای کمی به گوش برسد. شاید هم خبری از هیچ افکت صدایی نباشد.
پادکستهای داستانی بیشتر در وبلاگها پخش میشوند و طی زمانبندی مشخص هفتگی یا ماهانه عرضه میگردند. برخی نویسندگان از عرضه کتابشان به صورت پادکست داستانی، به عنوان شیوهای تبلیغی برای معرفی آن به خواننده و جلب خریدار جهت نسخه چاپی بهره میبرند.
مزایای پادکست
۱- دستیابی به حوزه جدیدی از کاربران
مردم دوست دارند از رسانه به شکلهای مختلفی استفاده کنند. لذا اضافه کردن یک انتخاب رسانهای تازه، میتواند کمک خوبی جهت دستیابی به گروه جدیدی از کاربران باشد. پادکستهای صوتی (بر خلاف پادکست ویدیویی) به کاربر اجازه میدهند چند وظیفهای و مالتی تسک باشد. یعنی آنها میتوانند همزمان با گوش دادن به پادکست شما، به کارهای دیگرشان هم برسند: به جستجوی وب بپردازند یا حتی مشغول رانندگی، ورزش یا کارهای منزل شوند.
۲- ایجاد رابطه نزدیکتر با شنوندگان
پادکست با اضافه کردن صدای شما به سایت شخصی یا شرکتی در مشخص کردن یک نشان و علامت مشخصه دیگر برای شناخته شدن شما یا کار و کسبتان کمک میکند. زیرا پادکستها کاملا انتخابی هستند و تنها کسانی که میخواهند صدای شما را بشنوند و یا جذب آنچه میگویید شدهاند، آن را دانلود میکنند.
۳- برجسته کردن توانایی شما
با ارائه برخی اطلاعات مفید میتوانید تواناییها و مهارتهای خود را در زمینه کاریتان برجسته کنید و این ممکن است در آینده برای مردمی که نیاز به استفاده از چنین مهارتهایی دارند، اعتماد آفرین باشد. همچنین میتوانید سمینارها و کنفرانسهایتان را به صورت پادکست ضبط کرده و در اختیار افرادی قرار دهید که امکان شرکت در آنها را ندارند. برجسته شدن تواناییهایتان حتی امکان به ارمغان آوردن بازارهای کسب و کار جدید برای شما باشد.
۴- ایجاد پتانسیل تبلیغاتی و درآمدزایی
اگر پادکست شما محبوبیت لازم را پیدا کند، حتی ممکن است بتوانید بخشهای تبلیغاتی در میان آن برای فروش عرضه کنید.
۵- پاسخ به بازخوردهای بازدیدکنندگان و مشتریان
شما میتوانید از پادکستتان به عنوان شانسی جهت پاسخ به نگرانیها و واکنشهای کاربران سایت و یا مشتریان شرکتتان بهره ببرید.
۶- ارتباط صمیمانه با شنوندگان
در پادکست، محتوا مستقیما به صورت کلامی با شنونده ارتباط برقرار میکند. برای رساندن محتوا به کاربر، این شیوه بسیار صمیمانهتر از نوشتن ایمیل یا درج یک پست در وبلاگ و سایت است.
۷- راه حل مناسب و ساده انتقال محتوا
هنگامی که کاربر یک بار مشترک فید یک پادکست شود، نسخههای جدید به صورت خودکار در کامپیوترش دانلود میشوند و او میتواند هر زمان که خواست به آنها گوش کند.
۸- کاهش هزینهها
به دلیل اینکه پادکستها به صورت دیجیتال ارسال میشوند، بسیاری از هزینهها همچون پست، چاپ، ضبط یا سی دی حذف میشوند. با این شیوه، همچنین هزینههایی همچون ملاقات حضوری هم دیگر در میان نخواهند بود. علاوه بر این به روزرسانی و آرشیو آنها هم بسیار ساده خواهد بود.
۹- تهیه پادکست یک شیوه ارتباطی با صرفهجویی مناسب در زمان است
شما میتوانید همزمان با انجام دیگر کارهایتان در اداره، خانه یا حتی در مسافرت به پادکست گوش دهید. به لطف استفاده از پادکست میتوان برخی از جلسات و ملاقاتها را حذف کرد و صرفهجویی خوبی در زمان و بهبود کارایی و سودمندی داشت.
آیا من باید پادکست بسازم؟
مردم دوست دارند محتوا و رسانه را به شکلهای بسیار متنوعی مصرف کنند و همان طور که گفتیم، پادکست شنوندگان و کاربران جدیدی را برایتان به ارمغان خواهد آورد. همچنین تهیه پادکستها تا حد زیادی آسان است. یک میکروفون نسبتا خوب و یک نرم افزار ویرایش صدا همه آن چیزی است که شما برای شروع پادکستتان به آن احتیاج دارید.
اما با وجود سهولت خلق یک پادکست، قبل از هر کاری باید برخی سوالها را از خودتان بپرسید تا با اطمینان کامل کارتان را آغاز کنید.
۱- صدایتان به چه کسانی میخواهد برسد؟
این سوالی است که باید همیشه چشمانداز شما باشد. چه گروه هدفتی شنونده شما است؟ اگر چه ممکن است فکر کنید تنها جوانهای عشق تکنولوژی پادکستها را دانلود میکنند، اما یک تحقیق نشان میدهد پادکستها در میان دیگر اقشار مردم هم محبوب هستند.
به طور کلی میتوان گفت دانلود کنندههای پادکست افراد جوان، مرد و تحصیل کرده هستند. اما به شکل قابل توجهی افراد بین ۳۵ تا ۵۴ ساله نیز تقریبا نیمی از شنوندگان پادکست مورد تحقیق را تشکیل میدهند.
قبل از اینکه پادکستتان را شروع کنید، ابتدا درباره قشر هدفتان بیندیشید. اگر جامعه هدفتان علاقهای به پادکست ندارند، پس شاید وقت گذاشتن برای تهیه آن ارزش چندانی نداشته باشد.
۲- چرا میخواهید صدایتان به آنها برسد؟
اگر تنها به دنبال این هستید که با استفاده از پادکست به تبلیغ اجناستان بپردازید و همانند شبکههای ماهوارهای فروش کالا، یک فروشگاه صوتی باشید، پس احتمالا موفقیت چندانی در دستیابی به مشترک ثابت نخواهید داشت. اما اگر میخواهید به مردم مهارتهای جدیدی بیاموزید و یا دانش و آگاهی جدیدی درباره صنعت و شغلتان را برایشان فراهم آورید، پس مطمئن باشید این پادکست میتواند تاثیر خوبی روی کار و کسبتان داشته باشد.
تنها برای لحظهای بیندیشید… اگر محتوای ارزشمندی را برای شنونده تامین نمیکنید (حال در هر زمینهای)، اصلا چرا پادکست ضبط میکنید؟
۳- آیا به طور منظم میتوانید پادکست تهیه کنید؟
اگر نتوانید کارتان را براساس یک برنامه ثابت و منظم جلو ببرید، عرضه پادکست، عملی بیهوده و تلف کردن وقت است. اگر میخواهید مشترکان و شنوندگانتان را راضی و خوشنود نگه دارید، به یک برنامه زمانبندی منظم بچسبید و هیچگاه آن را رها نکنید.
آیا همچنان فکر میکنید چیزی در چنته دارید که میتوانید آن را در قالب پادکست ارائه کنید و جمعیت هدف شما هم در همین قالب خواهان آن هستند؟ توانایی عرضه منظم آن را هم دارید؟ پس در ادامه با ما باشید تا ببینیم چگونه باید یک پادکست هوا کنیم.
اکنون پس از آشنایی با پادکست و انواع آن، و مروری بر دلایل ساخت پادکست، مصصم شدهایم که ما هم باید یک پادکست داشته باشیم و میخواهیم کارمان را شروع کنیم. مثلا یک هفته نامه درباره ادبیات علمی-تخیلی یا یک پادکست روزانه چند دقیقهای درباره اتفاقات سیاسی-اجتماعی کاملا با علاقهمان هم جور در میآید. اصلا شاید گزیده روزنامههای ورزشی هم ایده بدی برای یک پادکست نباشد. ممکن است تصمیم دارید که به صورت هفتگی یا هفتهای دو بار کتابهای هری پاتر را تبدیل به پادکست-کتاب صوتی کنید.
به هر حال انجام این کار نیازمند حداقل تجهیزات و برنامههایی است که در این مقاله به آنها میپردازیم. البته اگر بخواهید به صورت حرفهای و طولانی مدت به تولید پادکست بپردازید و همانند برخی نمونههای موفق خارجی آن را به یک کار و کسب موفق تبدیل کنید، دایره امکانات مورد نیاز بسیار گستردهتر شده و میتواند شامل آماده سازی استودیو ضبط، انتخاب میکروفون حرفهای و مانند آن شود. در این مطلب سعی داریم نگاهی کوتاه به تمام این مباحث داشته و به طور گذرا دیدگاه مناسبی نسبت به آنها ایجاد کنیم.
ساخت اتاق ضبط صدا
ضبط یک پادکست به راحتی در اتاق شخصی شما هم قابل انجام است و تنها نیاز به کمی سکوت و آرامش دارد. ساعتی را انتخاب کنید که کسی در منزل نیست، ترجیحا سر و صدای خیابان کمتر است، لوازم برقی منزل (مانند جاروبرقی و ماشین لباس شویی و…) خاموشند. برای تلویزیون تماشا کردن هم قلقلک نمیشوید! به اتاقتان رفته، در را بسته و مشغول کار شوید.
اما همان طور که گفتیم این حداقل نیاز برای ضبط یک پادکست است. زیرا دیوارهای اتاق شما آکوستیک نبوده و باعث انعکاس صدا میشوند. اسباب و لوازم هم که از جنسهای متفاوتی هستند، تاثیرات گوناگونی داشته و انعکاسهای مختلفی از صدایتان را تولید میکنند. البته از طرف دیگر، ساخت یا اجاره یک استودیو حرفهای ضبط صدا و موسیقی (که ایده آلترین حالت ضبط پادکست است و کیفیتی همچون یک برنامه رادیویی را به ارمغان میآورد)، تقریبا برای هیچ کس از نظر مالی مقرون به صرفه و امکان پذیر نیست. پس چه باید کرد؟
راه حل این است که مکانی را پیدا کنیم و تا حد ممکن امکان انعکاس صدا را در آن کاهش دهیم. یعنی اینکه امکانات یک استودیو ضبط صدا را بسته به هزینهای که برایمان مقدور است، به خانه بیاوریم. اما چگونه یک اتاق ضبط صدای (حالا نه ایده آل، اما) خوب داشته باشیم؟
هر چه اتاقتان در برابر ورود صدا مقاومت بهتری داشته باشد یا به اصطلاح عایق صدا باشد، نتیجه بهتری خواهید گرفت. حتما تجربه کردهاید که چگونه در آپارتمانها، پنجره دو جداره میتواند تا حد زیادی صدای مزاحم خیابان (ماشینها، بوق، عابران و…) را کاهش داده و سکوت لازم را در خانه به ارمغان آورد. از سویی توجه داشته باشید مبلمان و میزِ اتاق ضبط صدا هم تا حد ممکن بچههای خوبی باشند و با هر بار جابجایی و نشست و برخاست، داد و قال راه نیندازند! قرار نیست با هر تکانی که میخورید یک جیغ گوش خراش را هم در پس زمینه پادکستتان ضبط کنید. یا اینکه از ترس صدای صندلیتان تا پایان ضبط همانند مجسمه بیحرکت بنشینید.
اولین قدم برای آکوستیک و عایق سازی دیوارهای اتاق ضبط صدا انتخاب اتاق است. آیا شما تصمیم دارید یک اتاق را به طور دائمی برای ضبط پادکست انتخاب کرده و آن را تبدیل به استودیو کنید، یا اینکه همان اتاق خواب و یا اتاق کار خودتان را به صورت موقت تبدیل به استودیو میکنید و پس از هر بار ضبط آن را دوباره به حالت قبل بر میگردانید؟ و مورد مهمتر اینکه چه مقدار هزینه برای این کار کنار گذاشتهاید؟ آیا قرار است بدون هیچ هزینهای و با همین امکانات موجود در منزل، تا حد ممکن عایق سازی و آکوستیک کردن اتاق را انجام دهید، یا بودجه کافی برای خرید تجهیزات لازم برای این کار را دارید؟
راه اندازی یک استودیو ضبط حرفهای صدا، کاری بسیار پر هزینه است که باید آن را بر عهده تیم حرفهای و متخصص بگذارید. لذا به جای پرداختن به جزئیات آن، تنها پیشنهاد میکنیم حتما و حتما به جای اینکه خودتان دست به کار چنین امری شوید، پس از پرس و جو و یافتن یک گروه حرفهای که قیمت مناسبی را هم پیشنهاد میکنند، تمام کارها را به آنها سپرده و تنها نظارت و بهره برداری را خودتان بر عهده بگیرید. و تبریک میگویم. پس از مدتی شما صاحب یک استودیو هستید که میتوانید شانه به شانه بهترین شبکههای رادیویی به ضبط پادکست و کتابهای صوتی بپردازید.
اما اگر میخواهید با کمترین هزینه این کار را انجام دهید:
سادهترین کار برای عایق سازی موقت اتاق جهت جلوگیری از انعکاس و اکو شدن صدا و همچنین عدم نفوذ صداهای بیرونی، پوشاندن تمامی دیوارها (و به خصوص اطراف کامپیوتر و محل نشستن خودتان) با پردههای ضخیم و پتو است. این کار نیازی به هیچ هزینه خاصی ندارد. تنها کافی است تعدادی میخ روی دیوارها تعبیه کنید تا هنگام نیاز پتوها را آویزان کرده و پس از اتمام ضبط آنها را جمع کنید.
اگر کف اتاقتان سرامیکی است و آن را فرش نکردهاید، اکنون وقت مناسبی برای این کار است. استفاده از یک قالی، قالیچه یا موکت زیبا در کف اتاق باعث میشود علاوه بر حذف نویز صدای پا در کف اتاق، صدای پایههای میز و صندلی هم کمتر شده و از بین برود. توجه داشته باشید هر چه قالی شما بافت نرمتر، پُرتر و پرزهای بلندتری داشته باشد، در جذب صداها بهتر عمل خواهد کرد.
هر چه اشیا و وسایل سخت تری در اتاق شما باشند، میزان اکو شدن صدا بیشتر میشود، کف چوبی یا سرامیکی، دیوارهای خالی، اسباب و اثاثیه چوبی و شیشهای، مبلمان چوبی و… همه باعث اکو شدن بیشتر صدا خواهند شد. اما برای مثال یک کاناپه نرم، یا چند گل آپارتمانی میتوانند گزینههای خوبی باشند. زیرا گیاهان میتوانند گزینه مناسبی برای جذب و بیاثر کردن صداها باشند.
در یک کلام، تا حد امکان باید یک محیط ایزوله را برای اتاق ضبط پادکست فراهم کنید. با بستن درب و پنجره، استفاده از پردههای ضخیم در پشت آنها و کارهایی مانند آن، جلوی ورود هرگونه صدای مزاحم به اتاق و البته خروج آن را بگیرید. البته از سقف اتاق هم غافل نشوید. اگر حوصله و امکان آن را دارید، یکی دو پتوی ضخیم میتوانند پوششی عالی و شاید دائمی برای سقف اتاقتان باشند.
در صورتی هم که میخواهید عایق سازی و آکوستیک کردن اتاق را به صورت دائمی انجام دهید، برخی مواد جالب، ارزان اما کارآمد را در بازار میتوانید بیابید. یکی از این گزینهها که شاید با شوخی از کنار آن بگذرید، شانه تخم مرغ است. بله! شانه تخم مرغ به دلیل بافت مقوایی و همچنین شکل خاص خود تا حد زیادی میتواند فضای اتاق را آکوستیک کند. با پوشاندن دیوارها و سقف اتاق با یک یا دو لایه از این پوشش ارزان و در دسترس، یک محیط چشم نواز و تا حد فراوانی آکوستیک را فراهم کردهاید.
یکی دیگر از موادی که میتواند به صورت مجزا و یا اینکه به صورت ترکیبی با شانههای تخم مرغ مورد استفاده قرار گیرد، پشم شیشه است که یک عایق قدرتمند صدا و حرارت محسوب میشود. البته این عایق تا حدی هزینه کار را بالا برده و نیازمند دقت و کمی تخصص در استفاده است. علاوه بر این، شما باید به فکر پوشش مناسبی برای روی آن باشید تا خاصیت آکوستیک را حفظ کند.
البته اگر اهل کمی خرج کردن باشید، شاید بتوانید با قیمت مناسبی، چند کاشی آکوستیک (Acoustic Tile) هم در بازار یافته و دیوارههای اتاق کوچکتان را با آنها بپوشانید. مطمئنا این گزینه، یک گزینه ایده آل برای یک استودیو خانگی کم هزینه و ساده ضبط پادکست است. البته به این موضوع هم فکر کنید که آیا هزینهای چند صد هزار تومانی برای این کاشیها برایتان به صرفه است؟ اما مطمئن باشید که برای کیفیت پادکستتان حتما با ارزش است.
میکروفون
اولین و ضروریترین ابزار ساخت پادکست میکروفون است. شاید بتوان آن را هم رده با قلم موی یک نقاش یا دوربین یک عکاس دانست و به همان نسبت شما انتخابهای فراوانی را نیز پیش رو خواهید داشت. برای این کار میتوانید از یک میکروفون ساده چند هزار تومانی معمولی استفاده کنید، یا حتی از همان میکروفون تعبیه شده روی هدفونتان بهره ببرید. یا اینکه به دنبال خرید یک میکروفون حرفهای خبرنگاری باشید. و البته میکروفونهای استودیویی جذاب چند صد هزار تومانی هم در دایره انتخابتان قرار دارند.
شاید هم بخواهید به دنبال سیستمهای کامل استودیو پادکست رفته و خیال خودتان را بابت همه چیز راحت کنید. در این صورت یک کارت صدای اکسترنال، هدفون، میکروفون و میکسر را در اختیار خواهید داشت و کیفیت صدای پادکست شما دست کمی از برنامههای حرفهای رادیو و تلویزیونی نخواهد داشت. اگرچه مطمئنا برای چنین کیفیتی باید چند میلیون تومانی هزینه کنید.
هرچند در این میان مهمترین نکتهای که باید بخاطر داشته باشید، استفاده از ابزاری با کمترین نویز و واضحترین صدای ممکن است. گاهی شما لازم میبینید برای این کار از یک میکروفون گران قیمت استودیویی بهره ببرید و گاهی هم فردی به یک میکروفون میان قیمت اکتفا کرده و به سراغ کلکهایی چون پاپ فیلتر میرود تا تیزی صدا گرفته شود. به هر حال بهتر است حتما از یک میکروفون مناسب استفاده کنید که ظاهر خوبی هم داشته باشد، به خصوص اگر به دنبال تهیه ویدیو کست هم هستید.
و آخرین نکته در خصوص میکروفونها اینکه پایه میکروفون را فراموش نکنید. زیرا هنگام ضبط پادکست دوست دارید دستانتان آزاد باشند تا بتوانید با کامپیوترتان کار کنید، برگههای یادداشتتان را سر و سامان دهید، یا اگر در حال ضبط پادکست ویدیویی هستید، از حرکات دست برای رساندن مفهوم بهره ببرید. پس چندان خوشایند نیست همیشه یک دستتان درگیر نگهداری میکروفون باشد و همچنین حرکتهای ناخوداگاه میکروفون ایجاد نویز هم بکند. این موضوع را هم به خاطر داشته باشید که اگر میخواهید ضبط صدا را به صورت ایستاده انجام دهید یک پایه میکروفون رومیزی کارتان را راه نمیاندازد!
هدفون
هنگام ضبط صدا، لازم است شما صدای دریافتی توسط میکروفون را بشنوید. زیرا کنترل گاه و بیگاه آن در طول برنامه کمک میکند تا از مشکلات احتمالی مطلع شده و همان هنگام آنها را برطرف کنید. در غیر این صورت ممکن است مجبور شوید هنگام ویرایش برنامه دوباره سراغ ضبط بیاید. اما انجام این کار با استفاده از اسپیکرهای کامپیوتر امکان پذیر نیست. چون باز پخش صدای اسپیکر در فضای اتاق باعث ضبط دوباره آن از طریق میکروفون و ایجاد صدای مزاحم و حتی اکو شدن صدا میشود. پس استفاده از یک هدفون خوب و راحت هنگام ضبط پادکست امری ضروری است. اگر به دنبال کیفیت خوب پادکست هستید، حتما از میکروفون و هدفون جداگانه استفاده کنید، تا بتوانید میکروفونی با کیفیت مناسب تهیه کنید.
البته در صورتی که به دنبال کم کردن هزینهها باشید، میتوانید از بین هدفون میکروفونهای موجود، گزینه مناسبی را انتخاب کنید. با این کار جای کمتری هم گرفته شده و کار ضبط صدا هم با دردسر کمتری انجام میگیرد. البته توجه داشته باشید، حداقل از هدستی (ترکیب هدفون میکروفون) استفاده کنید که پایه میکروفون آن انعطاف پذیر باشد و بتوانید فاصله آن را با دهان خود تنظیم کنید. نکته مهم دیگر این است که بر روی میکروفون آن پوشش ابری داشته باشد. زیرا این پوشش تا حد زیادی میتواند کار پاپ فیلتر را انجام دهد.
کابل
علاوه بر میکروفون، شما به مقداری کابل هم نیاز دارید. درست است که در کنار لپ تاپ یا کامپیوترتان و در خانه یا محل کار مشغول ضبط پادکست هستید. اما به این موضوع هم فکر کنید که شاید روزی بخواهید یک برنامه زنده را ضبط کنید. یا اینکه لازم باشد از یک مراسم یا نمایشگاه خاص گزارش تهیه کنید. پس همیشه بهتر است مقداری سیم اضافی در دست و پایتان پیچیده باشد تا اینکه گاهی اوقات سیم کم بیاورید.
پاپ فیلتر
یکی دیگر از ابزارهای ضروری برای ضبط صدا، فیلتر pop یا پاپ فیلتر است. با این فیلتر صدای هوای تند برخی حروف تا حد زیادی گرفته شده و ضبط یکنواخت و یکدست تری خواهید داشت. اگر دقت کنید هنگام ادای برخی حروف، به خصوص حرف «پ» و «ت» حجم هوای زیادی به سمت میکروفون شلیک میشود که در صورت کنترل نشدن توسط یک فیلتر، تاثیر بدی روی صدای ضبط شده میگذارد. با خرید یک فیلتر پاپ (در فارسی به بادگیر مشهور است) و یا استفاده از یک فیلتر دست ساز میتوانید تا حد زیادی این نویز را کنترل کنید. البته بخشی از کنترل این نویز هم به تمرینات تلفظ صحیح حروف کلمات و صداها توسط شما بستگی دارد. این تمرینات بیشتر در کلاسهای گویندگی و بازیگری متداول هستند.
برای ساخت یک پاپ فیلتر خانگی کافی است یک جا رختی سیمی نازک را به شکل دایره درآورده و یک جوراب نسبتا نازک زنانه را روی آن بکشید. میتوانید بخشی از میله باز شده جا رختی را هم به عنوان پایه پاپ فیلتر برای اتصال آن به میکروفون استفاده کنید. البته اگر به دنبال یک پاپ فیلتر دست ساز حرفهایتر و زیباتر باشید، این راهنمای قدم به قدم با توضیحات و عکس کامل، گزینه مناسبی است.
اکنون شما تقریبا تمامی ابزارهای مورد نیاز برای ضبط یک پادکست را در اختیار دارید. پس بهتر است کامپیوتر را روشن کرده و ضبط اولین قسمت را شروع کنید. اما صبر کنید، هنوز برخی چیزها کم است. داستان نرم افزارها باقی مانده…
تا به اینجا اتاق ضبط را راه اندازی کردهایم و ابزارهای لازم را هم فراهم آوردهایم. اکنون نوبت به نصب نرم افزارهای لازم برای ضبط یک پادکست خوب و با کیفیت حرفهای است. البته به جز ضبط برای میکس و صداگذاری، تبدیل فرمتها و همچنین آماده سازی جهت انتشار هم به اپلیکیشن و نرم افزارهایی نیاز داریم که سعی میکنیم در ادامه به صورت خلاصه به همه آنها بپردازیم.
نرم افزار ضبط و ویرایش (ادیت) صدا
اولین قدم در خلق یک پادکست، نرم افزاری است که قادر به ضبط صدا روی رایانه باشد. یکی از سادهترین انتخابها میتواند برنامه Sound Recorder ویندوز باشد که همیشه و همه جا به صورت رایگان در دسترس است. اگر چه این برنامه به سادگی صدای دریافتی از میکروفون شما را ضبط میکند، اما قادر به ویرایش آن نیست. در حالی که مهمترین و بزرگترین بخش از تولید پادکست را میتوان ویرایش فایل صوتی دانست. در این میان برخی هم سراغ اپلیکیشن Windows Movie Maker میروند که به صورت ابتدایی از پس ضبط و ادیت صدا بر میآید. اما برای انجام یک کار حرفهای و با کیفیت، بهتر است به دنبال برنامههایی تخصصی و مناسب تری باشیم.
یکی از نرم افزارهای رایگان و کاربردی، Audacity است که میتواند به ضبط همزمان چندین ترک صدا به صورت مجزا پرداخته و صدای شما را در کنار موسیقی و دیگر صداها برای ویرایش در اختیارتان بگذارد. با چنین برنامهای شما به صورت حرفهای میتوانید کارهایی مانند انتخاب موسیقی متن و تنظیم بلندی صداها را هم انجام داده و پادکست مناسبی را تهیه کنید.
البته اگر در مرحله قبل سراغ یک پک کامل ضبط حرفهای پادکست رفته باشید، معمولا همراه این مجموعهها اپلیکیشنهای اختصاصی ضبط و ویرایش صدا را میتوانید بیابید.
البته اگر از رایانههای شرکت اپل استفاده میکنید، اپلیکیشن GarageBand هم میتواند یک انتخاب مناسب برای شما باشد. این برنامه قابلیت ضبط و ویرایش در چندین باند را برایتان فراهم میآورد و همچنین میتواند میان ترکهای صدا Fade in و Fade out کند تا به نرمی از صدایی به صدای دیگر جابجا شوید. همچنین در صورتی که موسیقی ضبط شده به همراه با صدا، بلندتر از آن باشد، تا حد زیادی امکان اصلاح آن را برایتان فراهم میکند. علاوه بر این شما امکان قطعه قطعه کردن فایل صدا را برای جدا کردن بخشهای اضافی یا مشکل دار را دارید.
یکی دیگر از قابلیتهای این برنامه امکان ذخیره فایل نهایی با فرمت MP3 است.
نرم افزار تبدیل فرمت و تهیه نسخه نهایی
برخی از برنامههای ویرایش و ضبط صدا تنها امکان ذخیره فایلهای صوتی با فرمتهای ویژه خود و یا فرمت خام wav را دارند. این فرمت معمولا از کیفیت خوبی برخوردار است. اما ایراد کار اینجا است که حجم آن بالا است. از سویی استاندارد مرسوم در پادکستها، استفاده از فرمت صوتی MP3 است. زیرا تقریبا تمامی ابزارهای پخش صوتی پرتابل (mp3 Player) از آن پشتیبانی میکنند و همچنین برنامههای پخش فایل تحت وب هم آن را اجرا میکنند. لذا ضروری است فایل نهایی خود را با کیفیت مناسبی به این فرمت تبدیل کنید، تا علاوه بر حفظ مطلوبیت، حجم آن هم تا حد ممکن کم باشد. زیرا سرعت اینترنت یکی از محدودیتهای استفاده از پادکستها است.
برنامههای تبدیل فرمتهای صوتی مختلف به MP3 معمولا با نام MP3 Converter شناخته میشوند. نرم افزارهای رایگان و غیر رایگان فراوانی را میتوانید برای این کار در اینترنت بیابید. پیشنهاد میکنیم ابتدا چند نرم افزار مختلف را آزمایش کرده و هر کدام که بهترین کیفیت و کمترین حجم فایل را در اختیارتان میگذارند، انتخاب نمایید. البته به جای استفاده از اپلیکیشنهای اختصاصی، از برخی برنامههای مشهور همچون iTunes یا JetAudio هم میتوانید برای انجام این کار استفاده کنید.
اکنون شما یک فایل با فرمت MP3 در اختیار دارید که ویرایش لازم روی آن انجام شده است. صداهای اضافی حذف شدهاند. صدای پس زمینه و موسیقیهای مورد نیاز اضافه شدهاند و حجم آن هم به میزان مناسبی کاهش یافته است. پس تنها مرحله انتشار آن باقی میماند. البته قبل از انتشار، بهتر است که اطلاعات ID3 Tag فایلتان را هم اصلاح کرده و مواردی چون تولید کننده، نوع محتوا، تاریخ تولید، آیکون ویژه پادکست و… را هم به آن اضافه کنید.
ابزارهای آپلود فایل
اگر برای انتشار پادکستهایتان از سرویسهای رایگان و غیر رایگان ویژه این کار استفاده میکنید، کارتان بسیار آسان است و تقریبا پس از آماده سازی فایل نهایی، کار چندانی ندارید. تنها کافی است فایل را روی سایت مورد نظر آپلود کرده و یک مطلب برای معرفی آن بنویسید. برای آپلود کردن فایل هم معمولا سایت امکان آپلود سادهای از طریق مرورگر در اختیارتان قرار میدهد که تنها با چند کلیک فایل شما روی سرور قرار گرفته و لینک دانلود برایتان مهیا میشود.
اما اگر قصد داشته باشید از سایت یا وبلاگ اختصاصی خود برای انتشار پادکستهایتان استفاده کنید، بسته به سیستم مدیریت محتوای نصب شده روی سرورتان، کار کمی سختتر خواهد بود. احتمالا اول از همه به یک کلاینت (برنامه) آپلود فایل نیاز دارید. این برنامهها را معمولا با نام FTP Manager میشناسیم. در این برنامهها، شما نام کاربری، رمز عبور و آدرس دسترسی اف تی پی سرور سایتتان را وارد میکنید و پس از آن، هر بار که فایلی را انتخاب کنید، مستقیما در آدرس مورد نظر آپلود میشود. این شیوه معمولا بسیار سریعتر و کم دردسرتر از به کار بردن شیوههایی چون آپلود فایل از طریق فرمهای درون مرورگر و یا استفاده از کنترل پنل سایت است.
نرم افزار تولید فایل XML
در صورتی که از سرویسهای اختصاصی پادکست برای ارائه کارتان استفاده میکنید، یا اینکه آن را بر روی سایت خودتان قرار میدهید و سایتتان از سیستمهای مدیریت محتوا یا CMS بهره میبرد شاید نیازی به این بخش نداشته باشید. و تنها لازم باشد که فایل نهایی را در بخش مورد نظر آپلود کرده و لینک آن را مورد استفاده قرار دهید. اما اگر تصمیم داشته باشید که فایلتان را در آیتونز به اشتراک بگذارید یا اینکه شنوندگانتان از فید اختصاصی پادکستتان بهره ببرند، لازم است که یک فایل XML برای آن تهیه کنید.
در صورتی که با کد نویسی HTML و XML آشنایی داشته باشید، خودتان میتوانید به صورت دستی و بسته به نیازتان این کار را انجام دهید. اما در غیر این صورت، برنامهFeeder ابزاری عالی برای ساخت فایلهای مورد نیاز و آماده سازی فید پادکست شما برای اشتراک شنوندگان یا قراردادن آن در آیتونز است.
این برنامه علاوه بر ساخت یک فید خوب، میتواند کاور آرت، توضیحات و دیگر بخشهای مورد نیاز پادکست برای ارائه خوب در آیتونز را آماده کند. همچنین میتوانید از این برنامه به عنوان یک ابزار اف تی پی برای ارسال راحت و آسان فید و فایلها بر روی سرور استفاده کنید. اگر چه استفاده از این برنامه ضروری نیست، اما میتواند سر و سامان دادن به پادکستهایتان را تا حد فراوانی سادهتر نموده و کارتان را حرفهایتر جلوه دهد.
اکنون همه مقدمات آمادهاند تا به سراغ ضبط یک پادکست عالی برویم..
تا کنون درباره دلایل نیاز به پادکست، کاربردهای آن و تاریخچهاش و تا حدی هم بحثهای تکنیکی و فنی آن با هم صحبت کردیم. اگر تا به اینجا با دوره همراه بودهاید، اکنون میدانید که چگونه یک اتاق ضبط یا استودیو آماده کنید. چه تجهیزاتی برای ضبط صدا با کیفیت خوب نیاز دارید و با چه نرم افزارهایی باید این کار را انجام دهید. اما تا به اینجا به همراه یکدیگر فقط بخش تکنیکی و فنی کار را آماده کردهایم و بخش مهم دیگری از کار باقی مانده است. اکنون در ادامه دوره میخواهیم به صورت گام به گام با شما همراه باشیم تا مراحل لازم برای داشتن یک پادکست موفق و پربیننده را پشت سر بگذاریم.
تولید هر پادکست موفق، مستلزم پشت سر گذاردن چهار مرحله مهم است:
- برنامه ریزی
- تولید
- انتشار
- ترویج و تبلیغ
ابتدا نگاهی مختصر به این مراحل خواهیم داشت و سپس قدم به قدم برای ساخت یک پادکست با شما همراه خواهیم شد. امیدواریم در پایان دوره شاهد حضور پادکستهای عالی شما با موضوعات جذاب در وب فارسی باشیم.
برنامه ریزی
میدانم کاملا مشتاق هستید تا دکمه ضبط برنامه را فشرده و صدایتان را بر روی اینترنت به گوش همه برسانید. اما کمی برنامه ریزی به شما کمک خواهد کرد تا در آینده با تمرکز بیشتری به کارتان ادامه دهید ودر نتیجه محصول بهتری منتشر و پخش نمایید تا که شنوندگان و طرفداران بیشتر و وفادارتری را به خود جذب کنید. همچنین با برنامه ریزی مناسب، کار شما به عنوان تهیه کننده بسیار راحتتر خواهد شد.
در بخش برنامه ریزی به این موضوع خواهیم پرداخت که چگونه درباره برخی موارد مهم در زمینه پادکستتان، همچون موضوع و فرمت یا قالب پادکست تصمیم گیری کنید. همچنین به شیوه برنامه ریزی هر اپیزود یا قسمت پادکست قبل از ضبط آن هم نگاهی خواهیم داشت.
تولید
این مرحلهای است که شما میکروفون را روشن کرده و شروع به صحبت میکنید. شاید هم نقشه دیگری به جای صحبت کردن داشته باشید. البته قبل از این، در خصوص آماده سازی مکان ضبط پادکست و تجهیزات سختافزاری و نرمافزاری آن صحبت کردهایم و مطمئنا شما همه چیز را دم دست حاضر کردهاید.
انتشار
هنگامی اولین پادکستتان را تولید کردید، لازم است خود را برای انتشار آن در اینترنت آماده کنید. انتشار پادکست را میتوان در مراحلی همچون تولید فایل mp3، درج اطلاعات تگهای ID3، آماده سازی فضای میزبانی رایگان یا غیر رایگان، نامگذاری فایلهای پادکست، آپلود کردن فایلها، نوشتن متن معرفی و انتشار آن دسته بندی کرد.
ترویج و تبلیغ
بدون شک شما همیشه دنبال شنوندگان بیشتر و وفادارتری برای پادکستتان هستید و میخواهید در اینترنت به فردی شناخته شده و پرطرفدار تبدیل شوید که همه برنامههای شما را دنبال میکنند، این طور نیست؟ پس در بخشی از دورهمان هم باید به این موضوع بپردازیم که چگونه شنوندههای بیشتری برای پادکستمان بیابیم.
خب برای شروع آماده هستید؟ پس بیایید یک برنامه جامع برای پادکست مورد علاقهمان بریزیم.
چگونگی برنامه ریزی برای یک پادکست موفق
قبل از آنکه پادکستتان را شروع کنید، لازم است در خصوص چند مورد خاص تصمیم گیری کنید. نگران نباشید، قرار نیست یک فرآیند طولانی مدیریتی را طی کنید، بلکه قرار است کمی با خودتان رو راست بوده و به یک حساب سر انگشتی بپردازید.
اول از همه به چند سوال ساده پاسخ دهید. برای اینکه یک پادکست بیشترین شنونده ممکن را جذب کند، ابتدا باید خودتان را جذب کند. پس بهتر است برای شروع به این چهار سوال پاسخ دهید:
- موضوع پادکست شما چیست؟
- فرمت پادکست شما چیست؟
- هر قسمت آن چند دقیقه یا ساعت خواهد بود؟
- دوره زمانی انتشار آن چگونه است؟
مطمئن باشید با کمی وقت گذاردن و فکر کردن روی این سوالات، پادکست شما در آینده بسیار پربارتر خواهد بود. یک پادکست با برنامه ریزی صحیح و مناسب، شنوندگان بیشتری را هم خواهد یافت. این کار همچنین باعث میشود شما تمرکزتان را حفظ کنید و کارتان را در طولانی مدت جدی گرفته و آن را آسانتر انجام دهید.
علاقه و اشتیاقتان را پادکست کنید.
میخواهید درباره چه موضوعی پادکست بسازید؟ در حقیقت بهتر است ابتدا به این سوال پاسخ دهید که: از چه چیزی خوشتان میآید؟ یا اینکه، به چه چیزی شدیدا علاقه دارید؟
بگذارید رو راست باشیم. ساخت پادکست بخشی از وقت شما را برای همیشه خواهد گرفت. اما به این نکته هم توجه داشته باشید که پادکست کاری سرگرم کننده و لذت بخش است. و البته اگر درباره موضوع مورد علاقهتان پادکست ضبط کنید، این خشنودی و لذت دو چندان خواهد شد. شما میتوانید به یک شخص مشهور یا یک متخصص در زمینه مورد انتخابتان در اینترنت تبدیل شوید. شاید این سوالات به شما در انتخاب موضوع کمک کنند:
سرگرمیهای شما چه هستند؟
- دوست دارید درباره چه چیزی صحبت کنید؟
- چه چیزهایی هستند که حاضرید همیشه برای آنها پول خرج کنید یا اصلا چیزی برایشان هزینه نمیکنید؟
- در چه زمینههایی دارای تخصص و مهارت هستید؟
- معمولا افراد برای کمک گرفتن در چه زمینههایی به شما مراجعه میکنند؟
انتخاب موضوعی که بیش از همه به آن علاقه دارید، کیفیت و محبوبیت پادکستتان را افزایش میدهد
آیا به اسکی روی آب علاقه دارید؟ در معرقکاری یا منبتکاری تبحر دارید؟ یک اسب سوار یا کایت سوار قابل هستید؟ هر کدام از این سرگرمیها میتوانند تبدیل به یک موضوع عالی برای تولید پادکست شوند.
علاقه و اشتیاق شما هر چه که باشد، مطمئنا افراد دیگری نیز هستند که با شما در این علاقه و اشتیاق سهیم و شریک باشند. افرادی هستند که دوست دارند درباره کار شما بشوند و یاد بگیرند، زیرا آنها هم دوست دارند آن را انجام دهند. اگر تجربیات، دانش و اشتیاقتان را با آنها در میان بگذارید، مطمئنا گوش خواهند داد.
اگر تخصص یا دانش خاصی دارید، افرادی هستند که میخواهند آن را فرا گیرند. آنها به زودی شما را به عنوان منبع اطلاعاتی خواهند شناخت و پادکستتان به یکی از احتیاجات ضروریشان تبدیل خواهد شد.
همچنین میتوانید درباره شهری که در آن زندگی میکنید، صحبت کنید. میتوانید به تشریح کار و کسبهای محلی یا اطلاعات گردشگری بپردازید. و این لیست همچنان ادامه دارد. مهم این است که شما برخی چیزها را دوست دارید. دلیل اینکه بر اشتیاقتان تاکید داریم آن است که میل و رغبت شما باعث میشود تجربه تولید پادکستتان به کاری آسانتر و لذت بخشتر تبدیل شود.
اگر میخواهید در طولانی مدت از ساخت پادکست لذت ببرید، پس موضوعی را انتخاب کنید که عاشقش هستید. دوباره تاکید میکنیم که انتخابها بیپایان هستند. شما میتوانید به اجرای برنامه کمدی و طنز بپردازید. موسیقی اجرا کنید و حتی از سیاست بگویید. مهم این است که موضوعی انتخاب کرده و کار را شروع کنید.
اختصاصی کار کنید.
پادکست ابزاری قدرتمند است، زیرا میتواند کاری انجام دهد که از عهده رسانههای عمومی مانند رادیو و تلویزیون بر نمیآید. پادکست ابزاری عالی برای پرداختن به موضوعات و علاقه مندیهای کوچک، متمرکز و به ظاهر کم اهمیتی است که به دیگر شکلها نمیتوان آنها را پوشش داد.
با انتخاب یک محدوده مشخص از علاقهمندیها و تمرکز روی آن، پادکست شما میتواند تبدیل به منبعی قدرتمند از اطلاعات و سرگرمیها برای افرادی شود که به این موضوع علاقه دارند و آن را دنبال میکنند.
با این کار شما راحتتر پادکستتان را بازاریابی کرده، شنوندگانتان را حفظ نموده و حتی از طریق این تمرکز روی موضوعات محدود، راحتتر و سریعتر میتوانید به اهداف تجاریتان برسید.
اما اگر سعی کنید همه چیز را برای همه افراد بگویید، در آخر چیزی برایتان باقی نخواهد ماند. شما چنان گسترش خواهید یافت که تبدیل به ورقهای نازک و دریایی با عمق یک بند انگشت میشوید و پادکستتان هم چنان ضعیف میشود که نگهداری آن کاری سخت و سنگین خواهد بود.
چگونگی تاثیر اهداف پادکست بر روی انتخاب موضوع
دلیل اینکه در اینجا از اهداف شما برای تولید پادکست صحبت میکنیم، آن است که اهداف میتوانند روی انتخاب موضوع پادکست تاثیر گذار باشند. اینکه نگاه و رویکرد تجاری به پادکستتان داشته باشید، یا بخواهید تعداد زیادی شنونده کسب کنید، از اکنون باید به پتانسیل موضوع از نظر تعداد مخاطب بیاندیشید.
اگر میخواهید درباره نژادهای گوناگون کبک و شکار آنها صحبت کنید، نباید توقع داشته باشید که پادکستتان به اندازه یک برنامه ورزشی یا تکنولوژی شنونده داشته باشد.
بازار موضوع انتخابیتان چه اندازه بزرگ است؟ آیا تقاضای خوبی برای آن وجود دارد؟ اگر میخواهید از طریق پادکستتان به کسب درآمد بپردازید، به ترویج و تبلیغ کار و کسبتان بپردازید یا اینکه مخاطبان فراوانی برای آن دست و پا کنید، پس نیاز دارید که از تقاضای خوب و گسترده به موضوع انتخابیتان مطمئن شوید.
اگر به دنبال سود دهی پادکستتان در آینده هستید، اطمینان یابید که موضوعتان درآمد زا و سودآور است. آیا مردم حاضرند پولی برای این موضوع صرف کنند؟ آیا این موضوع اینقدر برایشان مهم است که کیفشان را از جیب بیرون آورده و کمی هزینه کنند؟
و البته در این زمینه میزان رقابت چقدر است؟ خبر خوب این است که پادکست آنقدر جوان است که هنوز زمینههای بکر فراوانی در آن یافت میشود. برای همین شانس زیادی وجود دارد شما بتوانید یک پادکست ایجاد کنید که اولین نمونه یا شاید یکی از اولینها در نوع خود باشید.
به گونهای جلو نروید که پس از چند ماه کار، تازه متوجه شوید به دلیل عدم برنامه ریزی صحیح برای موضوع، نمیتوانید به اهدافتان دست یابید. پس بهتر است کمی دیرتر کار را شروع کنید، اما با تحقیق و فکر بیشتر به انجام آن بپردازید. به این صورت امکان پشیمانی و بروز اشتباه را تا حد فراوانی کاهش دادهاید.
جمع بندی
اولین قدم در برنامه ریزی پادکست، انتخاب موضوع است. و هنگام انتخاب موضوع توجه به دو نکته، حیاتی است:
- چیزی را انتخاب کنید که شما را به هیجان میآورد. این کار باعث میشود تولید پادکست اکنون و در دراز مدت برایتان تبدیل به یک سرگرمی شود.
- اطمینان یابید که تقاضای کافی و گرایش لازم به موضوعتان وجود دارد. به خصوص اگر به دنبال کسب درآمد یا تبلیغ کسب و کارتان از طریق پادکست هستید.
اکنون پس از انتخاب موضوع، نوبت به انتخاب فرمت و قالب پادکست میرسد. این کار برای جذب مخاطب و همراهی وی تا پایان هر بخش پادکست، امری ضروری است. اگر به درستی مراقب فرمت و قالب پادکستتان نباشید و آن را سر و سامان ندهید، نه تنها ممکن است مشترکان را از دست بدهید، بلکه احتمال اینکه با میزبان سایت و پادکستتان هم به مشکل بخورید زیاد است و از سویی تولید پادکست هم برای شما به کاری بسیار وقت گیر و دیوانه کننده تبدیل خواهد شد. در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
اکنون پس از انتخاب موضوع، نوبت به انتخاب فرمت و قالب پادکست میرسد. این کار برای جذب مخاطب و همراهی وی تا پایان هر بخش پادکست، امری ضروری است. اگر به درستی مراقب فرمت و قالب پادکستتان نباشید و آن را سر و سامان ندهید، نه تنها ممکن است مشترکین خود را از دست بدهید، بلکه احتمال اینکه با میزبان سایت و پادکستتان هم به مشکل بخورید زیاد است. و از سویی تولید پادکست هم برای شما تبدیل به کاری بسیار وقت گیر و دیوانه کننده تبدیل خواهد شد.
اما قبل از انتخاب قالب باید به این سوالات پاسخ دهید:
- آیا میخواهید پادکستتان را یک نفره و تک صدایی بسازید یا اینکه میزبانهای دیگری هم دارید؟
- پادکست شما شامل چه بخشهایی است؟ (مثلا نکات روزانه، بررسی، اخبار داغ، مصاحبه و…)
- هر پادکست شما چقدر طول میکشد؟
- برنامه زمانی انتشار پادکستهایتان چگونه است؟
- آیا تنها به صحبت کردن خواهید پرداخت یا موسیقی هم خواهید داشت؟
- آیا کلا قواعد معمول را کنار خواهید گذاشت و با چیزی متفاوت جلو خواهید آمد؟
نکته: اگر قصد دارید در پادکستتان از موسیقیهایی استفاده کنید که صاحب آنها نیستید، لازم است که اجازه استفاده این چنینی را داشته باشید. استفاده از محتوای دارای کپی رایت در پادکستتان کاری درست، قانونی و اخلاقی نیست. و همچنین اینکه شما آلبومی را خریداری کرده باشید، شما را صاحب حق استفاده از آن در پادکست نمیگرداند.
شما ابتدا باید به ایده و طرح اولیهای برای شالوده پادکستتان برسید. برای همین همیشه این قانون را به خاطر داشته باشید:
پادکست هیچ قاعده و دستورالعملی ندارد و تنها لازم است که قانونی رفتار کنید.
شما میتوانید هفتهای یک بار میکروفون را برداشته و فایلتان را روی اینترنت منتشر کنید. فقط به خاطر داشته باشید، شاید با چنین رفتاری، شنوندهای در کار نباشد.
همچنین، تنها به این دلیل که ما از «نقشه» و «قالب» صحیحی صحبت میکنیم، به این معنی نیست که اینها وحی مُنزل هستند. شما با گذر زمان میتواند تغییر عقیده دهید. شما میتوانید چیزهایی را کم و زیاد کنید. و سرانجام راه خودتان را خواهید یافت و درک میکنید که برای چه کاری خوب هستید.
اما بهتر است که با یک برنامه و طرح ریزی درست شروع کنید، اینگونه حداقل میدانید که قرار است به کجا بروید. این کار، فرآیند پیش رو را سادهتر ساخته و به ساخت پادکستی بهتر منتهی میشود و یک پادکست بهتر هم به معنی شنوندگان بیشتر و سرگرمی و لذت شخصی رضایت بخش تری است.
پس بگذارید در ادامه به چند نکته در خصوص انتخاب قالب یا فرمت پادکست بپردازیم.
آیا به همکار نیاز دارید؟
اگر میان پادکستهای فارسی و غیر فارسی چرخی بزنید، میبینید که اغلب آنها تک نفره هستند. البته برخی هم توسط دو یا چند نفر اداره میشوند. یکی از قالبهای محبوب پادکست این است که زن و شوهر یا هم اتاقیها تبدیل به یک تیم شده، جلوی میکروفون میروند و به صحبت میپردازند. البته پادکستهایی هم هستند که چندین نفر به صورت مشترک و همزمان در خصوص موضوع خاصی به بحث و تبادل نظر میپردازند.
شما حتی میتوانید یک پادکست دو نفره با فردی در استان یا کشور دیگر داشته باشید. این کار اغلب از طریق نرم افزارهای اینترنتی، همچون اسکایپ انجام میشود. از مزایای داشتن همکار در تهیه پادکست میتوان به این موارد اشاره کرد:
- برای بسیاری از شنوندگان، بحث میان چند گوینده بسیار جذابتر از صحبتهای یک نفره است.
- با کار چند نفره شما میتوانید کارهای تهیه پادکست را میان خودتان تقسیم کنید.
- افراد بیشتری با ایدهها و محتوای بیشتر در برنامهتان شرکت خواهند داشت.
البته این کار عواقب و پیچیدگیهای خاص خود را هم دارد. برای مثال هماهنگ کردن برنامه زمانی چند نفر ممکن است کاری طاقت فرسا باشد. به خصوص اینکه از کشورهای مختلف و با منطقه زمانیهای متفاوت باشند.
فایده کار تک نفره هم این است که شما همه چیز را به طور کامل در کنترل خودتان دارید. همان طور که اغلب پادکستها این کار را انجام میدهند.
پادکست شما شامل چه بخشهایی خواهد بود؟
منظور از بخشها چیست؟ یک برنامه رادیویی یا تلویزیونی را در نظر بگیرید. آنها دارای قسمتهای مشخصی هستند که هر روز تکرار میشود. مثلا هر روز میدانید که یک برنامه تلویزیونی صبحگاهی حتما تیتر روزنامهها را میخواند یا گزارش آب و هوا را اعلام میکند. آنگاه با یک نفر مصاحبه میکند. سپس یک کارتون کوتاه پخش میکند.
اینها بخشهایی هستند که آنها در برنامهشان دارند. اگر شما هر روز برنامهشان را دنبال کنید، هر روز این ترتیب را خواهید دید. قسمتهای مشخص و تکراری وجود دارد که آنها در همه برنامههایشان انجام میدهند.
پادکست شما چه قسمت یا بخشهایی خواهد داشت؟
اما صبر کنید. مطمئنا الان شما میگویید که پادکست هیچ قانونی ندارد و با یک برنامه رادیو یا تلویزیونی رسمی و تجاری فرق میکند.
نمیگوییم که پادکستتان را تبدیل به یک برنامه رسمی و قابل پیش بینی کنید. اما شنوندگانتان دوست دارند بدانند که انتظار چه چیزی را داشته باشند. آشنایی با ساختار باعث احساس راحتی میشود. همچنین داشتن یک ساختار برنامه ریزی شده باعث میشود که تولید پادکست برایتان آسانتر شود. نکته مهم این است که کمی تفکر و برنامه ریزی در این مرحله میتواند بسیار مفید واقع شود.
برای مثال یک پادکست موسیقی میتواند شامل این بخشها باشد:
۱- آهنگ پیشواز شروع برنامه
۲- پیام خوش آمدگویی
۳- معرفی برنامه امروز
۴- آهنگ میان برنامه
۵- موسیقی
۶- آهنگ میان برنامه
۷- موسیقی
۸- اخبار موسیقی
۹- آهنگ میان برنامه
۱۰- موسیقی
۱۱- سخنان پایانی
۱۲- آهنگ پایانی برنامه
یا اینکه یک پادکست تکنولوژی میتواند این گونه باشد:
۱- آهنگ شروع و خوش آمد گویی
۲- معرفی برنامه امروز
۳- ده خبر برتر تکنولوژی و اظهار نظرها
۴- نکات آموزشی
۵- آهنگ پایانی
یک پادکست نقد و بررسی در هر زمینهای (آشپزی، سینما یا…) را هم میتوان این طور بخش بندی کرد:
۱- آهنگ شروع
۲- خوش آمدگویی
۳- معرفی برنامه
۴- نقد و بررسی اول
۵- نقد و بررسی دوم
۶- مصاحبه
۷- نقد و بررسی سوم
۸- نکات پایانی
۹- موسیقی پایانی
توجه داشته باشید این موارد تنها مثالهایی از بخش بندی بودند تا شما بیشتر با این مقوله آشنا شوید. ترکیب و ساختاری را که برایتان کارایی لازم دارد، بیابید و از تغییرات ضروری در طول اجرا نهراسید. شما هر لحظه که بخواهید میتوانید آزاد و رها از هر قید و بندی باشید.
آیا از موسیقی در پادکستتان استفاده میکنید؟
حتی اگر پادکست شما درباره موسیقی نباشد، شاید باز هم بخواهید که از موسیقی در آن بهره ببرید. موسیقی راه حلی عالی برای تغییر حال و هوا، و جابجایی میان موضوعات و حرکت رو به جلو است.
شما میتوانید از موسیقی برای جابجایی میان بخشها استفاده کنید. این کار علاوه بر افزایش تنوع، باعث میشود حس حرکت و پیشرفت همچنان زنده بماند. این همچنین به عنوان یک راهنما عمل میکند که شما در حال آماده کردن یک چیز تازه یا تغییر جهت و تعویض دنده هستید.
موسیقی همچنین یک آغاز خوب را رقم خواهد زد. استفاده از یک موسیقی بدون کلام خوب، به چند دلیل میتواند آغازی مناسب برای پادکست شما باشد:
- هنگامی که شنوندگان آهنگ آغازین همیشگی شما را میشنوند، به ناگاه میدانند که باید آماده شنیدن برنامه شما شوند.
- موسیقی آغازین مقداری سطح انرژی شما را بالا برده و به شما نیروی لازم برای شروعی طوفانی و خوب را هدیه میکند.
اگر فکر میکنید باید از موسیقی در پادکستتان استفاده کنید، لازم است به نکات و جزئیات قانونی آن هم توجه داشته باشید. بگذارید کمی بیشتر درباره موسیقیهای podsafe (آنهایی که میتوانید در پادکست استفاده کنید) و موسیقیهای دارای کپی رایت (آنهایی که بدون اجازه نمیتوانید مورد استفاده قرار دهید) صحبت کنیم.
هنگام ساخت پادکست، سوال اصلی در خصوص موسیقی این است که آیا میتوانیم از موسیقی مورد علاقهمان به عنوان آهنگ آغازین، پایانی، میان برنامه یا پس زمینه استفاده کنیم یا خیر؟
پاسخ کوتاه این است که: اگر شما سازنده موسیقی نباشید، یا از خالق/صاحب آن اجازه چنین کاربردی را نگرفته باشید، خیر، حق استفاده این گونه را ندارید. اگر از یک موسیقی دارای کپی رایت استفاده کنید، پیامدهای قانونی آن گریبان گیرتان خواهند شد.
تنها در صورتی میتوانید از آهنگی آزادانه و بدون دغدغه استفاده کنید که تحت قوانین مالکیت عمومی یا Public Domain منتشر شده باشد. در این صفحه میتوانید اطلاعات بیشتری درباره موسیقیهای تحت مالکیت عمومی پیدا کنید.
موسیقیهای کریتیو کامنز
این یکی چیزی میان مالکیت عمومی و کپی رایت است. با مجوز کریتیو کامنز، خالق اثر به شما اجازه داده است که از کار او با شرایط معینی استفاده کنید. این شرایط میتوانند شامل هر یک یا همه موارد زیر باشند:
- شما باید به خالق اثر اشاره کنید.
- شما نمیتوانید در کار تغییری دهید.
- شما نمیتوانید از کار استفاده تجاری کنید.
اما کلام آخر اینکه درباره استفاده از موسیقی در پادکست همیشه به خاطر داشته باشید که:
- حتی اگر آلبومی را از بازار بخرید، هنوز مجوز استفاده از آن در پادکست را ندارید.
- حتی اگر بخواهید از بخش کوچکی از کار در پادکستتان استفاده کنید نیاز به مجوز سازنده/صاحب کار دارید. (استفاده ۳۰ ثانیهای یا کمتر از یک آهنگ تحت قوانین استفاده منصفانه یا fair use نیازی به مجوز ندارد.)
- حتی اگر برای اهداف آموزشی، عام المنفعه و بدون سود از آهنگ استفاده میکنید، باز هم نیاز به مجوز دارید.
- حتی اگر از موسیقی به عنوان صدای پس زمینه استفاده میکنید و روی آن صحبت میکنید، باز هم نیاز به مجوز دارید.
همچنین به خاطر داشته باشید که قوانین کپی رایت، کریتیو کامنز و مانند آن، تنها شامل موسیقی نمیشود. بلکه اگر از مطالب، مقالات و دیگر موارد درج شده در سایتها و مجلات هم برای پادکستتان استفاده میکنید؛ باید طبق قوانین منابع رفتار کرده و علاوه بر ذکر منبع، در صورت نیاز، به کسب مجوز لازم اقدام کنید.
۸اکنون که قالب و محتوای کلی پادکست را مشخص کردیم و میدانیم که در آینده قرار است درباره چه موضوعاتی با شنوندگان صحبت کنیم، نوبت به زمان بندی و اهمیت زمان در پادکست میرسد. مطمئنا زمانی که باید برای تهیه اولین قسمت پادکستتان، احتمالا بسیار طولانیتر از آن خواهد بود که فکر میکنید. به طور کلی تهیه پادکست بیش از آنچه فکر میکنید زمان میبرد. به همین دلیل لازم است پیش از شروع کار، خود را برای هر قسمت آماده کنید.
مدت زمان پادکست شما چقدر است؟
خوبی پادکست این است که شما برخلاف برنامههای رادیوی، هیچ محدودیت زمانی ندارید. اگر به یک گفتگوی رادیویی گوش داده باشید، میبینید که همه چیز بستگی به زمان دارد و دائما زمان یادآوری میشود.
اما اکنون همه چیز در کنترل شما است. پادکست شما میتواند ۵ دقیقه یا اینکه ۴۵ دقیقه باشد. البته هنگامی که تصمیم میگیرید زمان پادکستتان چقدر باشد، این نکته را هم در نظر داشته باشید که برای شنوندگانتان چه میزانی مناسب است. مخاطبانتان به چه مدت زمانی به پادکستتان گوش فرا خواهند داد؟
اگر هدف پادکست شما پوشش دادن آخرین اخبار در خصوص موضوعی خاص برای افراد حرفهای و پرمشغله باشد، شاید لازم باشد که حداکثر طی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه همه چیز را تمام کنید. اگر شما سخنرانی یک کنفرانس را پادکست میکنید، پس احتمالا حداقل یک ساعت زمان لازم دارید.
نکته اینجا است که پادکست شما باید آنقدر طولانی باشد که لازم است.
درست است که این یک توصیه بسیار کلی و عمومی است. اما منظور این است که پادکستتان را آنقدر طول دهید تا هدفتان را برسانید. اما آنقدر کش ندهید که خسته کننده شده و باعث از دست دادن شنوندهها شود.
به مرور زمان خواهید فهمید چه زمانی بهترین لحظه برای اتمام کار است و شما هنوز مقداری انرژی برای جمع کردن داستان دارید. بهتر است پس از یافتن زمان مناسب برای پادکستتان، به آن وفادار باشید تا مخاطبان هم عادت کنند و بدانند که انتظار چه چیزی را باید داشته باشند.
به طور معمول، یک پادکست عادی بهتر است که ۲۰ تا ۳۰ دقیقه زمان داشته باشد. شاید شنوندگانتان به پادکستهای طولانیتر هم گوش دهند. اما اگر میخواهید پادکستتان جزو گروهی باشد که همیشه به آن گوش میدهند، پس بیش از آنچه لازم است وقت آنها را نگیرید.
ولی ممکن است پادکستی هم باشد که بیش از ۳۰ دقیقه طول بکشد و کاملا هم عادی جلوه کند. مثلا شنوندگان پادکستهای چند نفره را برای مدت طولانیتر و بسیار راحتتر تحمل کرده و با اشتیاق گوش میدهند.
و در پایان باید گفت شما بهتر از هر کسی میدانید که چه مقدار زمان برای شما، پادکستتان و شنوندگانتان مناسب است. پس تصمیم درست را بگیرید.
ساخت هر پادکست چقدر از وقت تان را میگیرد؟
اینکه هر پادکست شما فقط ۲۰ دقیقه طول میکشد، به این معنی نیست که شما هم تنها لازم است هفتهای ۲۰ دقیقه از وقتتان را برای ساخت آن کنار بگذارید. زمانی که شما صرف ساخت این پادکست ۲۰ دقیقهای میکنید، کاملا بستگی به میزان کارهایی دارد که لازم است برای آماده سازی قسمتهای مختلف انجام دهید. و همچنین ارتباط مستقیمی با میزان تجربه و مهارت شما دارد.
همیشه به خاطر داشته باشید یک پادکست طولانیتر به زمان آماده سازی طولانی تری نیاز دارد. اغلب سازندگان پادکست معمولا ۲ تا ۴ برابر مدت زمان پادکستشان، برای ساخت و انتشار آن وقت میگذارند.
مدت زمان پادکست شما تحت تاثیر میزبان وب تان هم هست
درباره میزبان وب مناسب برای پادکست بعدا صحبت خواهیم کرد. اما اکنون لازم است اشاره کنیم که پادکستهای طولانیتر، نیازمند فضای ذخیره سازی بیشتری هستند. زیرا حجم فایلهای mp3 آنها بیشتر خواهد شد.
همچنین پادکست طولانیتر به این معنی است که شما به پهنای باند بیشتری روی سایتتان نیاز دارید. پهنای باند همان مقدار اطلاعاتی است که در هر ماه بر روی سایت شما رد و بدل میشود. این میزان نقل و انتقال دارای یک محدودیت مشخص است.
برنامه زمانی انتشار پادکستها چگونه است؟
آیا برنامه شما برای انتشار پادکستهایتان روزانه، هفتگی یا ماهیانه است؟ یا اینکه هر وقت حوصله داشتید به انتشار پادکست میپردازید؟ انتخاب برنامه زمانی، کاملا به مشغله کاری و وقت آزاد شما بستگی دارد. کار، زندگی خانوادگی و دیگر وظایفتان چقدر از وقت شما را پر میکنند؟ ابتدا لیستی از برنامه کاری زندگیتان تهیه کنید و ببینید چقدر میتوانید برای تهیه پادکست وقت بگذارید.
اما به یک قرار معین و منظم با شنوندگانتان پایبند باشید.
اگر برایتان امکان پذیر باشد، بسیار مهم است یک برنامه زمانی منظم برای انتشار پادکستهایتان داشته باشید. اغلب پادکستها معمولا به صورت هفتگی به روز میشوند. اگر شما یک برنامه منظم داشته باشید، این موضوع به وفاداری شنوندگانتان خواهد انجامید. آنها میدانند چه زمانی باید منتظر شما باشند و برای شنیدن برنامه جدیدتان مراجعه کنند.
اگر پادکستتان را با اهداف شغلی و ترویج کاری منتشر میکنید، سعی کنید حتما برنامه هفتگی برای آن داشته باشید. انتشار دو هفته یک بار هم میتواند مفید باشد، اما مهم این است که شما تماس منظم و سر وقتی با شنوندگان داشته باشید. هر روز تاخیر باعث میشود کمی بیشتر در ذهن مخاطبان دفن شده و به فراموشی سپرده شوید.
مردم معمولا دامنه توجه کوتاهی به موضوعات مختلف دارند و حافظه آنها مدت کوتاهی را پوشش میدهد. برای اینکه در ذهن آنها باقی بمانید باید برنامه منظمی داشته باشید و این برنامه هر چه کوتاهتر باشد، بهتر است.
البته در اینجا پهنای باند سایتتان هم مساله مهمی است. هر چه مدت زمان ارسال پادکست کوتاهتر باشد، افراد بیشتری آن را دانلود میکنند و البته دفعات دانلود هم بیشتر میشود. لذا شما به پهنای باند بیشتری در ماه نیاز دارید.
در چه بازه زمانی میتوانید محتوای تازه و جذاب برای پادکستتان تهیه کنید؟
موضوع مهم دیگر در تعیین دوره زمانی انتشار پادکست این است که شما در چه بازههای زمانی میتوانید محتوای تازه و جذاب برای برنامهتان تامین کنید. برای مثال اگر یک پادکست خبری را میچرخانید، چند وقت یک بار اخبار جالب توجه درباره موضوع پادکستتان به اندازهای میرسند که یک برنامه را پر کنند؟ چند وقت یک بار میتوانید این قدر محتوا جمع کنید که یک برنامه کامل شود؟
و آخرین پیشنهاد برای تصمیم گیری درباره قالب و فرمت پادکست این است که به تعدادی پادکست عالی و موفق گوش دهید. ببینید مدت زمانشان چقدر است. به عنوان یک شنونده چه مدت از برنامه برایتان جذاب بوده است. چه بخشهایی از برنامه برایتان جالب بوده و ترکیب آن چگونه است. این گشت و گذار میان پادکستها میتواند ایدههای خوبی را برایتان به ارمغان آورد.
حال که کلیات پادکست را مشخص کردهاید، اجازه دهید کمی جزئیتر به مساله نگاه کنیم. اصلا هر قسمت پادکست چه بخشهایی باید داشته باشد؟ بیایید با هم اولین قسمت پادکستمان را برنامه ریزی و آماده ضبط کنیم. این گونه برنامه کلی برای تمامی قسمتها را در دست خواهیم داشت. در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
اکنون که قالب و محتوای کلی پادکست را مشخص کردیم و میدانیم که در آینده قرار است درباره چه موضوعات با شنوندگان صحبت کنیم، بهتر است کمی جزئیتر به داستان نگاه کنیم و دقیقتر ماجرا را بررسی کنیم. آیا مشتاق هستید سریعتر ضبط اولین قسمت پادکست جذابتان را شروع کنید؟ اما هنوز به کمی آمادگی بیشتر نیاز دارید، تا با اطمینان بیشتری میکروفون را بالا آورده و دکمه ضبط را فشار دهید.
فقط به خاطر داشته باشید تهیه اولین قسمت پادکستتان، احتمالا بسیار طولانیتر از آن خواهد بود که فکر میکنید. به طور کلی تهیه پادکست بیش از آنچه فکر میکنید زمان میبرد. به همین دلیل لازم است پیش از شروع کار، خود را برای هر قسمت آماده کنید. این کار باعث میشود مرحله تولید سریعتر و آسانتر پیش برود و شما با پیش دستی، برای بسیاری از مشکلات آمادگی داشته باشید.
طرح کلی و رئوس برنامه خود را آماده کنید
قبل از آنکه هر قسمت را ضبط کنید، بهتر است که یک طرح کلی برای آن بنویسید. این طرح میتواند لیستی از چیزهایی باشد که شما میخواهید در این قسمت از برنامه بگویید. یک خلاصه برنامه به شما کمک میکند که بر روی مسیر اصلی تمرکز کنید و در میانه راه ضبط برنامه، سرنخ کار از دستتان در نرود.
حتی اگر پادکست شما کاملا ساده و تنها به این صورت است که شما بدون هیچ کلیپ یا موسیقی اضافهای، جلوی میکروفون نشسته و صحبت میکنید؛ باز هم بهتر است کمی درباره خلاصه برنامهتان فکر کرده و ببینید چه میخواهید بگویید. زیرا هدف شما تولید یک برنامه با کیفیت است که باید شنوندگان را باز هم برای قسمتهای بعدی به پادکست شما برگرداند و وفادار نگه دارد.
علاوه بر این، داشتن خلاصه برنامه، نوشتن متن معرفی برنامه را هم برایتان آسانتر میکند. درباره پست معرفی و نکاتی که باید در آن بگنجانید بعدا بیشتر صحبت خواهیم کرد. اما اکنون تنها به این نکته اشاره میکنیم که پست معرفی هر قسمت حاوی خلاصهای از موضوعات آن قسمت است که به مخاطب میگوید قرار است در فایل صوتی چه چیزهایی را بشنود.
تهیه خلاصه برنامه تنها یک راه و روش مشخص ندارد و شما آن را به هر شکلی که برایتان کارایی بهتری دارد، میتوانید انجام دهید. تنها لازم است طی مراحل ضبط برنامه آن را به راحتی خوانده و درک کنید. بهتر است آن را به گونهای سازماندهی کنید که به نظرتان منطقی است و بهتر درکش میکنید.
برخی ترجیح میدهند خلاصه برنامه را در مایکروسافت ورد تایپ کرده و برای مرتب کردن آن از تنظیم outline view برنامه ورد مایکروسافت استفاده کنند. عکس زیر را میتوان نمونهای مناسب و تقریبا ایده آل از یک خلاصه برنامه برای پادکست دانست که به خوبی جزئیات را شرح داده و مرتب هم شده است:
اما باز هم میگوییم که به دنبال چیزی باشید که برایتان کارایی داشته باشد. اگر فکر میکنید میتوانید بدون یادداشت برداری و داشتن خلاصه برنامه، تنها با یاری گرفتن از ذهنتان همه چیز را پیش ببرید، بسیار عالی است و بهتر است دست به کار شوید. برخی پادکست سازها تنها میکروفون را روشن کرده و کار را شروع میکنند. البته برخی اوقات این شیوه خوب از کار در میآید و گاهی اوقات هم حسابی اوضاع به هم میریزد. لذا در صورتی که از خلاصه برنامه استفاده کنید، خواهید دید که هم کار ضبط راحتتر پیش خواهد رفت و هم اینکه نتیجه کار بهتر خواهد شد.
در تصویر بالا میبینید کلیپهای صوتی میان برنامه با رنگ قرمز مشخص شدهاند. با این کار کلیپهای میان برنامه از دیگر فایلهای صوتی و موسیقی که طی برنامه مورد استفاده قرار میدهید، متمایز شده و کار تشخیص آنها راحتتر میشود. شاید شما بخواهید در برنامهتان از یک کلیپ مصاحبه از پیش ضبط شده استفاده کنید. یا اینکه بخواهید بخشی از یک موسیقی را پخش کرده و درباره آن صحبت کنید. این گونه دیگر، موسیقیهای میان برنامه با آن فایلها اشتباه گرفته نمیشوند.
نکته دیگر این است که خلاصه برنامه شما میتواند نسبت به نمونه ذکر شده در این درس، جزئیات کمتر یا بیشتری داشته باشد. این موضوع بستگی به پیچیدگی آن قسمت از پادکستتان و همچنین فرم رسمی یا غیر رسمی دارد که میخواهید کار را انجام داده و پیش ببرید.
یک نمایشنامه بنویسید.
شاید دوست نداشته باشید که کل داستان هر قسمت پادکست را کلمه به کلمه روی کاغذ آورده و آن را بنویسید. این میتواند باعث شود که همه چیز خیلی قرص و محکم و اتو کشیده به نظر برسد. برخی افراد احساس میکنند به یک متن دقیق نیاز دارند. برخی هم میتوانند از روی یک متن بخوانند، اما کاملا طبیعی و روان و فی البداهه به نظر برسند.
خلاصهٔ برنامه میتواند شما را در مسیر صحیح برنامه نگه دارد. اما شاید بخواهید بدون متن کامل، گفتهها جلو رفته و همه چیز را کاملا در لحظه و از درون ذهنتان بگویید. برخی هم میخواهند یک متن دقیق و کامل را دنبال کرده و برنامه را با روخوانی آن ضبط کنند. با سعی و خطا، ببینید کدام یک برای شما بهتر است و برنامه بینقص تری خواهید داشت.
ضبط برنامه به صورت یکجا یا ویرایش آن پس از ضبط و آماده سازی؟
دو شیوه برای تهیه یک پادکست وجود دارد: شما میتوانید به صورت یک جا تمام برنامه را پشت سر هم ضبط کرده و کار را تمام کنید (on the fly) یا اینکه آن را در بخشهای جداگانهای ضبط کرده و سپس با ویرایش و پشت سر هم گذاردن آنها (Post-Production) برنامه را آماده کنید.
هنگامی که به شیوه On The Fly کار میکنید، باید تمام فایلهای صوتی را که در برنامه استفاده میشوند، از قبل آماده کنید. برای پخش یک موسیقی میان برنامه همزمان با ضبط، دکمه پخش برنامه موسیقی را زده و زمان مناسبی را برای آن در نظر بگیرید. و به طور کلی همه چیز به طور دقیق و بدون نقص همانند یک برنامه رادیویی باید پشت سر هم پیش برود.
این کار نیاز به آماده سازی و دقت زیادی دارد. اگر شما مرتکب اشتباهی شوید، بسیار مشکل است که به عقب برگشته و آن را ویرایش کنید. زیرا باید همه چیز را از ابتدا ضبط کنید. شاید هم مجبور باشید که اشتباه را به حال خود رها کرده و برنامه را با همان ایراد منتشر کنید.
البته از سوی دیگر این روش در وقت شما صرفه جویی فراوانی میکند و شما تنها یک بازه زمانی را برای ضبط صرف میکنید. البته این کار نیاز به تجربه دارد. لازم است شما به اندازه کافی با فرآیند ضبط و کارهای آن احساس راحتی کرده و به آن مسلط شده باشید.
اگر پادکست شما کوتاه یا بسیار ساده باشد (مثلا یک آهنگ آغازین و ۱۰ دقیقه صحبت) شاید استفاده از شیوه On The Fly امکان پذیر باشد.
برخی پادکسترها ترجیح میدهند تنها به ضبط پادکست پرداخته و آن را منتشر کنند، حال اگر چند ایراد کوچک هم در این میان وجود داشته باشد، چندان مهم نیست. و البته این خود مقداری صمیمیت و راحتی در ارتباط با شنونده و دخیل کردن یک عنصر انسانی در ماجرا است که میتوانیم در برنامهمان از آن بهره ببریم.
به طور حتم این ریسک هم وجود دارد که کار شما غیر حرفهای به نظر آمده و شنونده احساس کند شما به اندازه کافی وقت نگذاشتهاید یا تجربه کافی در این کار ندارید. لذا باید توجه لازم به مخاطبتان داشته باشید و اینکه آنها چگونه یک برنامه صیقل نخورده و ویرایش نشده را درک کرده و مورد قضاوت قرار میدهند.
برای شروع، پیشنهاد این است که برنامه را به صورت بخشهای جداگانه ضبط کرده و آنگاه فایلهای صوتی را کنار هم گذارده و ویرایش کنید. در نهایت شما یک فایل شسته رفته و خوب برای پادکستتان خواهید داشت. شیوه Post-Production شامل تمام کارهایی است که شما پس از اتمام ضبط انجام میدهید تا فایل نهایی را آماده انتشار در اینترنت کنید.
مزایای ضبط یک جای تمام کار
- با کاهش زمان ضبط و ویرایش کار، صرفه جویی بسیار زیادی در وقت شما میکند.
معایب ضبط یک جای تمام کار
- تجربه بیشتری نیاز دارد.
- برنامه ریزی زیادی لازم دارد.
- بازگشت و رفع اشتباهات بسیار سخت است. شاید بهتر باشد آنها را به حال خود رها کنید.
- به تجهیزات گرانتری نیاز دارید تا فرآیند ضبط را با کیفیت خوبی انجام داده و فایل نهایی را همان لحظه روی کامپیوتر در اختیار داشته باشید.
مزایای شیوه ویرایش و آماده سازی پس از ضبط
- نتیجه نهایی کاری به ظاهر حرفهایتر و با رنگ و لعاب است.
- هنگام ضبط هر قسمت لازم نیست به موارد زیادی بیاندیشید. میتوانید بسیاری چیزها را بعدا اضافه کنید.
- بعدا میتوانید افکتهای صوتی و فرآیندهای آماده سازی متفاوتی را پس از ضبط روی صدا اعمال کرده و آن را به گونهای که دوست دارید آماده پخش نمایید.
معایب شیوه ویرایش و آماده سازی پس از ضبط
پس از اتمام ضبط، به زمان بسیار بیشتری برای آماده سازی فایل نیاز دارید. بخش ضبط جذابترین لحظات آماده سازی پادکست محسوب میشود. وقتهایی که پس از آن صرف آماده سازی فایل میشود، حسابی حوصلهتان را سر برده و خسته کننده هستند.
قرار دادن قطعات برنامه در کنار یکدیگر در شیوه Post-Production به زمان بیشتری نیاز دارد. اما به شما اجازه میدهد تا در هر زمان تنها یک قدم بردارید. در این شیوه فشار بسیار کمتری از نظر انجام صحیح کار متحمل خواهید شد. زیرا اصلاح و ویرایش اشتباهات و حتی حذف آنها و ضبط دوباره قدم بسیار آسان تری خواهد بود.
جمع آوری و سازماندهی اطلاعات و فایلهای صوتی
هنگامی که خلاصه برنامه را مینویسید، میتوانید نتایج جستجو و تحقیقتان درباره موضوعاتی مورد نظر را در کنار هم قرار دهید. اگر قرار است درباره چیزی که خواندهاید، نظر دهید، شاید لازم باشد آن را چاپ کرده و دم دستتان آماده داشته باشید. اگر قرار است سرخط خبرها را بخوانید، آنها را یکجا جمع و جور کنید. داستانها، جوکها، موسیقیها یا هر چیز دیگری را که جزو برنامهتان است، کنار هم قرار دهید. همچنین اکنون بهترین زمان برای مرتب سازی فایلهای صوتی مورد استفاده در برنامه و قرار دادن آنها در یک پوشه مشخص است.
این گونه صحنه برای نمایش آماده است و هنگامی که شما جلوی میکروفون قرار گرفته و دکمه ضبط را بزنید، دیگر به دنبال پیدا کردن خرده ریزها سرگردان و گیج نمیشوید. یه یاد داشته باشید که ممکن است در یک چشم به هم زدن، همه چیز آن قدر به هم بریزد که حتی نام خودتان را هم فراموش کنید. مرتب سازی و سازماندهی به شما کمک میکند با دلگرمی بیشتری کار را شروع کنید. اگر از قبل آماده شده باشید، کار ضبط برنامهتان بسیار راحتتر پیش خواهد رفت.
در صورتی قصد دارید به صورت ضبط یکجای برنامه یا On The Fly کار کنید، پس لازم است تمام فایلهای صوتیتان را مرتب کرده و پشت سر هم آماده پخش داشته باشید. برای مثال میتوانید از برنامه کوئیکتایم (Quicktim) – برای این کار استفاده کنید، زیرا اجازه میدهد به صورت همزمان بیش از یک پنجره برای پخش فایل باز داشته باشید. این گونه هر فایل در یک پنجره نرم افزار بصورت جداگانه پخش خواهد شد.
با این کار میتوانید بلندی صدای هر کلیپ صوتی را هم به صورت مجزا و در خور نیاز تنظیم کرده و ناگهان با صدای بلند یا ضعیف روبرو نشوید. اگر میخواهید از موسیقی به عنوان زیرصدای خود استفاده کنید، اطمینان یابید که میزان صدای آن پایین بوده و به اندازهای است که مزاحم درست شنیده شدن صحبتهای شما نمیشود.
اکنون همه چیز آماده است و میدانیم چه کاری باید انجام شود. پس چرا میکروفون را بر نمیدارید و دکمه ضبط را نمیزنید؟ یکی از برنامههای معرفی شده را انتخاب کرده و اولین پادکستتان را ضبط کنید. آنگاه آن را ویرایش و فایل نهاییتان را آماده کنید.
در ادامه با هم مراحل انتشار یک پادکست را دنبال خواهیم کرد.
اکنون که اولین پادکست تان را ضبط و ویرایش نمودهاید و یک فایل mp3 آماده کردهاید، اجازه دهید کمی درباره انتشار آن و میزبانی وب ویژه پادکست صحبت کنیم. شما راههای مختلفی برای راه اندازی یک پادکست روی اینترنت در اختیار دارید. همچنین برخی نکات مهم را باید هنگام انتخاب میزبان اختصاصی در نظر بگیرید تا پول اضافی بابت این کار هزینه نکنید.
ابتدا به این موضوع میپردازیم که برای انتشار آنلاین پادکست به چه چیزهایی نیاز دارید. سپس به برخی سرویسها و ابزارهای پیشنهادی برای انجام این کار میپردازیم. این گونه دیگر شما میان گزینههای فراوان و پیشنهادات خیرخواهانه و سودجویانه گوناگون سردرگم نخواهید شد. در انتها هم به برخی شیوههای انتشار رایگان پادکست بر روی سرویسهای مجانی خواهیم پرداخت.
مراحل اولیه انتشار پادکست
برای انتشار یک پادکست روی اینترنت انجام این چهار مرحله ضروری هستند و گریزی از آنها نیست:
۱- یک آدرس اینترنتی یا دامنه اینترنتی یا Domain داشته باشید.
۲- فضای هاستینگ یا میزبانی مورد نیاز برای قرار دادن وبلاگ، سایت و فایلهای صوتیتان را خریداری کنید.
۳- یک سایت یا وبلاگ راه اندازی کنید. این مکانی برای انتشار پستهای معرفی پادکستها، لینکها، عکسها و مطالبی از این دست است.
۴- یک خوراک وب یا فید RSS ایجاد کنید. شنوندگانتان معمولا با استفاده از فید، عضو پادکست شما شده و به صورت خودکار بخشهای جدید را که در سایت قرار میدهید، دانلود کرده و گوش میدهند.
با گذر از این چهار مرحله شما یک میزبانی پادکست معمولی را راه اندازی میکنید تا برنامهتان را تحت نام و آدرس اختصاصی خودتان روی اینترنت منتشر کنید. البته برای هر یک از این بخشها میتوانید از تعدادی سرویس و ابزار استفاده کنید تا امکانات بیشتری را برایتان به ارمغان آورده یا کار را سادهتر کنند. اما اجازه دهید به هر یک از این مراحل با جزئیات بیشتر نگاهی بیندازیم.
ثبت آدرس وب
برای داشتن یک نام دامنه که همان آدرس اختصاصی پادکست شما در فضای گسترده وب است، میتوانید با مراجعه به شرکتهای متخصص در این زمینه و پرداخت هزینه سالیانه، آدرس مورد نظرتان را خریداری کنید. این آدرس میتواند هر نام دلخواه شما با یک پسوند باشد. مثلا meysamarabi یک نام با پسوند com. است و meysamarabi.com یک آدرس وب است که شما را به سایتی در زمینه آموزش رایگان راهنمایی میکند.
البته لزومی ندارد حتما برای داشتن نام دامنه هزینهای بپردازید و میتوانید از سرویسهای خدمات دهنده وبلاگ نویسی رایگان همچون blogger، پرشین بلاگ، میهن بلاگ و… استفاده کنید. در این صورت شما هم یک نام دامنه رایگان در اختیار دارید و هم اینکه فضای میزبانی محدودی برای ارسال پستهایتان به شما اختصاص داده میشود. نام دامنه در این حالت، زیر مجموعهای از نام اصلی سایت خدمات دهنده است. مثلا: meysamarabi.persianblog.ir
البته این شیوه را نمیتوان چندان مناسب دانست، زیرا نامهای انتخابی آنچنان ساده، راحت و دلخواه نیستند که بخواهید آنها را به عنوان نام پادکستتان در اختیار دیگران قرار دهید. به خاطر سپردن آنها هم کمی سختتر است. و اگر پادکست را با اهدافی چون تجارت، بازاریابی و… راه اندازی کرده باشید، بهترین راه، ثبت یک آدرس اختصاصی برای خودتان است. زیرا هم به خاطر سپاری آن راحتتر است و هم اینکه افراد احساس بهتری نسبت به آن دارند.
اکنون میتوانید با هزینه سالیانه تقریبی ۴ تا ۶ هزار تومان دامنههای با پسوند ir. را ثبت کنید و ثبت دامنههای بین المللی مانند com یا info و net تقریبا سالیانه ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان هزینه در بر خواهند داشت.
میزبانی وب
میزبانی وب یا وب هاستینگ، به شما فضایی را در اینترنت اختصاص میدهد که میتوانید فایلهای وبلاگ یا سایت و پادکستتان را روی آن ذخیره کرده و به طور دائمی در اختیار شنوندگان و مخاطبانتان قرار دهید. با کمی گشت و گذار در میان شرکتهای خدمات دهنده، میتوانید گزینههای زیادی پیدا کنید، اما برای انتخاب شرکت مناسب بهتر است به چند نکته توجه داشته باشید.
پشتیبانی: لازم است دسترسی ساده و همیشگی به خدمات فنی و اداری شرکت سرویس دهنده میزبانی وبتان داشته باشید. سعی کنید انتخابتان بر اساس میزان پشتیبانی شرکت خدمات دهنده باشد. تعداد فراوانی هاست وجود دارند که قیمتهای یکسان یا نزدیک به هم را ارائه میدهند. و خدمات پشتیبانی چیزی است که آنها را از یکدیگر متمایز میکند.
میزان فضای ذخیره سازی: شما به فضای کافی برای ذخیره فایلهای سایت یا وبلاگ و همچنین عکسها و پادکستهایتان نیاز دارید. اغلب خدمات دهندههای هاست سرویسهایشان را از ۱۰۰ مگابایت به بالا دسته بندی کردهاند. اما توجه داشته باشید که یک هاست ۱۰۰ مگابایتی مطمئنا برای پادکست شما کم خواهد بود. لذا از ابتدا حتما به دنبال ۵۰۰ مگابایت یا یک گیگابایت فضای ذخیره سازی باشید. زیرا قرار است تمامی قسمتهای پادکست شما برای همیشه آنلاین و در دسترس مخاطبان باقی بمانند.
میتوان گفت فضای مورد نیاز به موارد زیر بستگی دارد:
- مدت زمان هر قسمت برنامه
- کیفیت فایلهای MP3 (کیفیت بالاتر به معنی حجم فایل بیشتر است)
- دوره زمانی به روز کردن پادکست
- چه تعداد از برنامههای گذشته را میخواهید آنلاین نگه دارید
پهنای باند: این عبارت به معنای مجموع ترافیکی است که میزبان وب شما اجازه میدهد در طول یک ماه از طریق سایت شما منتقل شود. البته برخی سایتها از این نظر دارای محدودیت روزانه هستند و برخی سایتهای دیگر بدون محدودیت عرضه میشوند.
این موضوع در عرصه پادکستها یکی از مشکلات مورد توجه است، زیرا فایلهای صوتی که توسط شنوندگان دانلود میشوند حجم زیادی دارند. و این بدان معنی است که شما ترافیک زیادی روی سایتتان دارید. لذا باید اطمینان یابید که شرکت خدمات دهنده، پهنای باند کافی برای مدیریت مخاطبان در اختیارتان میگذارد.
برای محاسبه میانگین پهنای باند مصرفی میتوانید این گونه عمل کنید:
- میانگین اندازه هر فایل پادکست را محاسبه کنید.
- آن را در تعداد افرادی که هر قسمت پادکست را دانلود میکنند، ضرب کنید.
- آن را در تعداد قسمتهایی که در ماه منتشر میکنید، ضرب کنید.
به این شکل تخمینی از میانگین پهنای باند مصرفی ماهیانهتان به دست خواهید آورد و هنگام سفارش، عدد واقع بینانهای در دست خواهید داشت.
یک وبلاگ بسازید
ایجاد یک بلاگ، سادهترین شیوه انتشار پادکست شما است. وبلاگ را به شکل ساده، این گونه میتوان معرفی کرد:
- یک نشریه یا روزنامه آنلاین که به شکل مرتب توسط نویسنده یا نویسندگانش یه روز میشود.
- – یک راه حل سریع و ساده برای انتشار مجموعهای از اندیشهها، یادداشتها، نظرات، نوشتهها و غیره، که به آنها ورودی یا پست میگوییم و بر اساس تاریخ مرتب میشوند.
- استفاده از آن نیازمند دانش فنی چندان زیادی نیست.
- از خبرخوانی بهره میبرد که خوانندگان میتوانند عضو آن شوند.
- شیوه سادهای برای انتشار و نگهداری پادکستها، و راه اندازی یک سایت پادکست است.
پادکست هم در حقیقت یک وبلاگ با مطالب صوتی است. مطالب آن شامل نکاتی درباره برنامه، لینکهای مرتبط با آن، منابع مورد استفاده در برنامه، همچنین لینک دانلود فایل MP3 آن قسمت از پادکست هستند. فید RSS یا خوراک وبلاگ هم به اعضا میگوید که چه هنگام و از کجا میتوانند قسمتهای جدید را دانلود کنند.
راههای بسیار زیادی برای راه اندازی و نگهداری یک وبلاگ وجود دارند. برخی از آنها رایگان بوده و بعضی هم مستلزم پرداخت هزینههایی هستند. اگر هم صاحب سایت یا وبلاگی باشید، تنها کافی است که بخشی از آن را برای کار با پادکستتان، تغییر دهید.
ساخت فید RSS
یکی از نکات عالی درباره گوش دادن به پادکستها این است که میتوان با استفاده از چیزی که آن را RSS feed یا فید RSS مینامند، مشترک آنها شد. تنها کافی است که شما یک بار مشترک فید یک پادکست شوید تا برنامه دریافت خودکار پادکستتان(Podcatcher) به صورت دورهای برای دریافت قسمتهای جدید، آن پادکست را چک کند. هنگامی که یک قسمت جدید در سایت پادکست منتشر میشود، Podcatcher به صورت اتوماتیک فایل صوتی را دانلود کرده و آن را برایتان آماده شنیدن میکند.
به عنوان یک تولید کننده پادکست، لازم است که RSS feed آن را هم برای شنوندگانتان ساخته و در اختیارشان قرار دهید. اما نگران نباشید. این کار سادهتر از آن است که به نظر میرسد.
RSS feed در حقیقت یک فایل متنی با فرمت ویژهای است. RSS اشاره به عبارت Really Simple Syndication یا یک پارچه سازی واقعا ساده دارد. این در واقع مجموعهای از قوانین است که تعیین کننده چگونگی قرار گرفتن اطلاعات در فید و قالب بندی آنها است.
البته نگران نباشید، زیرا لازم نیست که خودتان قوانین RSS را آموخته یا به صورت دستی فید پادکستتان را بنویسید. راههای زیادی برای ایجاد خودکار آن وجود دارد. لذا نیازی به ایجاد دستی یا یادگیری فرمت RSS نیست.
در فید یک وبلاگ، RSS feed یک فایل متنی شامل لیستی از مطالب و پستهای اخیر است که در برگیرنده مواردی چون تیتر، تاریخ، نام نویسنده و… میشود. فید آر اس اس یک پادکست هم چیزی شبیه به همین است و شامل اطلاعاتی درباره فایل MP3 پادکست، از قبیل آدرس وب و اندازه فایل است. برنامههای Podcatcher از این اطلاعات برای یافتن فایل و دانلود آن استفاده میکنند.
هر زمان که قسمت جدیدی از پادکستتان را منتشر میکنید، لازم است اطلاعات فید RSS به روز شوند تا برنامههای Podcatcher، دادههای جدید را برای دانلود قسمت جدید در اختیار داشته باشند.
شیوههای پیشنهادی رایگان و غیر رایگان برای میزبانی پادکست
برای راه اندازی پادکست، سرویسهای رایگان بسیار زیادی را در اینترنت میتوان یافت. در کنار آن شرکتهای فراوانی سرویسهای غیر رایگان جذابی ارائه میکنند. اجازه دهید در این قسمت برای افرادی که میخواهند پادکست راه اندازی کنند، سه بسته پیشنهادی ارائه کنیم.
سطح غیر جدی و سرگرمی
این بسته پیشنهادی برای کسانی است که پادکست را تنها برای سرگرمی میخواهند و قصد دارند آن را با کمترین هزینه ممکن، و حتی بدون هیچ هزینهای تولید و منتشر کنند. در اینجا شما به راحتی میتوانید از پس تعداد کم یا متوسط مخاطب بر آمده و خدمات نسبتا مناسبی را به آنها ارائه کنید.
در اینجا لازم نیست که پولی را برای سرویسهای بهتر یا خرید میزبانی هزینه کنید. البته باید با تجربه زمانهای کوتاه تعطیلی سایت یا در دسترس نبودن پادکست هنگام شلوغی به گونهای کنار بیایید. با این شیوه، پادکستتان ممکن است که چندان جدی گرفته نشود. و البته آمار دانلودها و شنوندگانتان را هم با دقت زیادی نمیتوانید رصد کنید.
برای راه اندازی سایت یا وبلاگتان بهتر است سراغ یک سرویس دهنده رایگان همچون Blogger، پرشین بلاگ یا میهن بلاگ و… بروید.
پس از راه اندازی وبلاگ نوبت به تهیه فید RSS برای پادکست میرسد. فیدبرنر یکی از بهترین گزینهها برای این کار است. البته باید توجه داشته باشید که این سرویس فیلتر است و ممکن است برخی کاربرانتان با مشکل مواجه شوند. اما این سرویس علاوه بر رایگان بودن، امکانات بسیار عالی را در اختیار شنوندگانتان گذارده و همچنین میتواند با دقت خوبی تعداد اعضای فیدتان را هم به صورت روزانه به نمایش بگذارد.
بلاگر به صورت پیش فرض از فرمت فیدی به نام Atom Feed استفاده میکند که اصلا مناسب پادکست نیست. فیدبرنر، فید وبلاگ شما را به فرمت مناسب پادکست (RSS) تبدیل میکند.
و در نهایت لازم است که از یک فضای آنلاین رایگان برای نگهداری فایلهای پادکستتان بهره ببرید. در این میان سایتهای فارسی و انگلیسی زبان فراوانی را میتوانید بیابید که Ourmedia یکی از گزینههای مناسی است. این سرویس رایگان و غیرانتفاعی به شما اجازه میدهد فایلهای چندرسانهایتان را به شکل مناسبی آپلود و نگهداری کنید. تنها لازم است م=که یک اکانت ساخته و ارسال فایل را آغاز کنید.
پس از آنکه فایلی را روی Ourmedia آپلود کردید، میتوانید از لینک آن در وبلاگتان استفاده کنید. شنوندگانتان از طریق وبلاگ یا فیدتان، فایل را از روی سرورهاید Ourmedia ریافت خواهند کرد.
البته در این میان، به جای استفاده از دو سرویس جداگانه آپلود فایل و درج پست در وبلاگ، میتوانید مستقیما از سرویسهای هاستینگ رایگان پادکستی چون Podomatic استفاده کنید. این سایتها فضایی وبلاگ مانند را در اختیارتان میگذارند که در همانجا میتوانید به آپلود فایلهای پادکست پرداخته و همچنین پستهای معرفی هر قسمت از پادکست را هم منتشر کنید. البته در این صورت شما کنترل کمتری نسبت به حالت پیشنهادی قبلی روی کار خواهید داشت.
سطح سرگرمی یا مشاغل کوچک
در این سطح از کار هدف شما جمع کوچک یا متوسطی از مخاطبان هستند. شما به حجم زیادی پهنای باند نیاز دارید تا بتوانید اعضای بیشتری جذب کنید. در اینجا بهتر است به دنبال سرویسهای پادکست غیر رایگان حرفهای باشید، یا اینکه با خرید هاست و نام دامنه اختصاصی به دنبال راه اندازی سایت خودتان و تامین پهنای باند زیاد و در صورت امکان نامحدود باشید.
یکی از سایتهای اختصاصی پادکست که چنین پهنای باندی را برایتان تامین میکند، سرویس Liberation Syndication یا Libsyn است.
در اینجا شما بر اساس نیاز ماهیانهتان، هزینه دیتای مصرفی را پرداخت میکنید. و میتوانید آن را بر اساس پهنای باند و میزان مصرف ماهیانه افزایش دهید.
سطح سرگرمیهای جدی یا مشاغل بزرگ
در اینجا لازم است که پادکست را کاملا جدی گرفت. زیرا تعداد شنوندگان شما میتواند به حدی برسد که حتی نیازمند به خدمت گرفتن فرد یا افرادی برای انجام کارهای فنی سایت آن باشد. در اینجا تنها شیوه پاسخگو استفاده از سایت و هاست اختصاصی برای ارائه پادکست به شنوندگان است.
بهتر است که یک هاستینگ خوب پیدا کرده و برای راه اندازی وبلاگتان روی آن از برنامههای مدیریت محتوایی چون وردپرس کمک بگیرید. این پلتفرم رایگان وبلاگ نویسی، ابزاری محبوب و قدرتمند برای راه اندازی وبلاگ روی هاستینگهای شخصی است که امکان شخصی سازیهای فراوانی را برای سایت یا وبلاگ شما فراهم میآورد.
شیوه صحیح نامگذاری فایلهای پادکست
آن را به گونهای نامگذاری کنید که برای شنونده منطقی باشد.
اکنون پادکست را ضبطکردهاید و یک فایل آماده mp3 دارید. زیرساختهای لازم را هم روی اینترنت آمادهکردهاید. همه چیز هم آمادهاست که دنیا صدای شما را بشنود. اما اجازه دهید تا قبل از آپلود فایلمان یک گام کوچک دیگر را در بررسی آن پشت سر بگذاریم: نامگذاری فایل.
قبل از آغاز انتشار اولین فایل پادکست، باید در خصوص شیوه نامگذاری آنها به جمع بندی منطقی برسید. قبلتر درباره استفاده از تگهای ID3 درون فایلهای mp3 صحبت کردیم. اما نام فایل هم داستانی دیگر است.
اما چرا نام فایل اهمیت دارد؟ زیرا یافتن، مدیریت و گوش دادن به آن، تنها با توجه به نامش برای مخاطبان بسیار راحتتر میشود. اول اینکه یک نامگذاری خوب، باعث میشود فایلهای پادکست شما با یک نظم دائمی و پشت سر یکدیگر روی رایانه مخاطبتان کنار هم قرار بگیرند. و او در یک نگاه میتواند بگوید که هر فایل مربوط به کدام قسمت و چه برنامهای است.
مطمئنا شنوندگانتان برای همیشه قدردان چنین نظم و ترتیب منطقی خواهند بود. و یک شنونده خوشحال و راضی، برای مدت زمان بیشتر و طولانی تری به پادکست شما وفاودار خواهد بود. اما اگر شما به این جزئیات کوچک دقت نکنید، سرانجام شاید شنوندگانتان آن را از شما تقاضا کنند. پس بهتر است همین الان مراقب باشید.
بهتر است برای نامگذاری، از اسم پادکست و پس از آن یک عدد، یا تاریخ استفاده کنید. اینگونه فایلها به شکل منطقی پس از یکدیگر مرتب خواهند شد. برای مثال اگر نام پادکست شما «اخبار میثم عربی» است، میتوانید از این نامگذاری بهره ببرید:
- MeysamArabiNew001.mp3
- MeysamArabiNew002.mp3
- …
یا برای پادکستی با نام The Podcasting Underground میتوان از این نامگذاری استفاده کرد:
- TPU001.mp3
- TPU002.mp3
- …
توجه داشته باشید که استفاده از عدد صفر در شماره گذاری مهم است. زیرا ترتیب اعداد در برخی سیستم عاملها را بهتر مشخص میکند. برای مثال اگر نامگذاری شما اینگونه باشد:
- Podcast1.mp3
- Podfast2.mp3
- …
- …
- Podcast9.mp3
- Podcast10.mp3
- Podcast11.mp3
در برخی سیستم عاملها ممکن است Podcast11 قبل از Podcast1 قرار گیرد. اما در صورتی که در نامگذاری پادکست اول از صفر استفاده کرده و آن را به صورت Podcast01 بنویسید، قبل از Podcast11 قرار میگیرد.
فرمت نامگذاری دیگری که میتوانید مورد استفاده قرار دهید، استفاده از تاریخ در نام پادکست است:
- Podcast20130421.mp3
- Podfast20130429.mp3
- …
- …
- Podcast20130601.mp3
- Podcast20130608.mp3
- Podcast20130612.mp3
در اینجا توجه داشته باشید که ابتدا عدد سال (۲۰۱۳) را آوردهایم. اینگونه تمام پادکستهای یک سال، درون پوشه زیر هم مرتب میشوند. سپس ماه و در آخر روز را درج کردهایم. این، کار جستجو و پیدا کردن پادکست خاصی را برای شنونده بسیار آسان میسازد.
همچنین توجه داشته باشید که در نام فایلهایتان تنها از علامت – استفاده کنید و اصلا سراغ علائمی چون _ (زیرخط) اسپیس یا « نروید. همچنین تا حد ممکن از نام فایل کوتاه استفاده نمایید.
نوشتن پستهای معرفی هر قسمت از برنامههای پادکست
پست معرفی چیست؟
پست معرفی در واقع به ارائه رئوس کلی و خلاصهای از محتوای هر قسمت از پادکست شما میپردازد. آنها در واقع مطالب وبلاگ شما هستند. این پستها دو وظیفه مهم را بر عهده دارند:
- تهیه خلاصه مناسبی از موضوعات هر قسمت، بعلاوه لینکهای لازم برای دانلود و شنیدن آن قسمت.
- ترغیب بازدیدکنندههای جدید برای ماندن در سایت و تبدیل آنها به شنوندگان وفادار پادکست شما.
خلاصه کردن-بیان رئوس کلی در هر قسمت
هر یک از پستهای ما باید با یک نگاه، چکیده و سرفصل محتوای آن قسمت را در اختیار مخاطب قرار دهند. توجه داشته باشید این کار تنها برای راحتی کاربرانتان نیست، بلکه هدف اصلی این است تا به بهترین شکل بتوانید بازدیدکنندگان جدید را تطمیع کنید تا پادکست شما را گوش دهند.
اگر با دقت، قبل از ضبط پادکست، اقدام به نوشتن سرفصل مطالب کنید، آنگاه تهیه پست معرفی بسیار آسانتر خواهد بود. شما میخواهید به مخاطبان اطلاعات کافی برای تهییجشان بدهید، بدون اینکه همه چیز را به آنها گفته باشد.
شما میتوانید یکی دو پاراگراف درباره خلاصه یک قسمت پادکست بنویسید، یا اینکه آن را با فرمت سرفصل مطالب و به صورت بند بند ذکر کنید. البته استفاده از عکسهای مرتبط در پست هم میتواند در کارایی بیشتر آن موثر باشد. عکسها میتوانند جذابیت داشته و چشم را به خود جذب کنند.
انتخاب یک عنوان فریبنده و جذاب
عنوان انتخابی برای پست وبلاگی معرفی هر قسمت از پادکستتان هم بسیار مهم است. شما باید این بخش را همانند یک سرتیتر برای هر قسمت از پادکست در نظر بگیرید. با خواندن این تیتر، بازدیدکننده باید برای شنیدن پادکست تهییج شده و بیش از این نتواند مقاومت کند. مطمئنا عنوان مطلب باید چیزی بیش از «قسمت اول پادکست…» باشد.
از کلمات کلیدی محبوب و پرکاربرد بهره ببرید
فراداده یا تگ – Tag یا کلمات کلیدی – Keywords، عباراتی هستند که مردم معمولا در جستجوی اینترنتی از آنها استفاده میکنند. به این فکر کنید که جامعه هدف شما و شنوندگان بالقوهتان ممکن است از چه کلمات کلیدی استفاده کنند. در صورتی که هر یک از این عبارات به این قسمت از پادکست شما ارتباط دارند، از آنها در متن معرفیتان استفاده کنید. این کار باعث میشود تا سایت شما درموتورهای جستجو ایندکس شده و هنگام جستجو برای این کلمات کلیدی، به نمایش در آید.
این یکی از مهمترین اهداف و فواید نوشتن پست معرفی قسمتهای مختلف پادکست شما است. زیرا هنوز ایندکس شدن صدا و جستجوی آن در اینترنت، تکنولوژی بسیار نوپایی است و شما اصلا نمیتوانید روی آن حساب کنید که برایتان بازدیدکننده زیادی به ارمغان بیاورد. و البته فایلهای صوتی فارسی را که تقریبا میتوانید مطمئن باشید که ایندکس نمیشوند.
برای مثال، اگر شما در خصوص یک شهر خاص صحبت میکنید و پادکستتان به آن شهر تعلق دارد، میتوانید در پست معرفی به نام مکانهای پر بازدید یا رستورانهای مشهور شهر اشاره کنید که زیاد مورد جستجو واقع میشوند. اینگونه سایت شما برای آن کلمات هم در موتورهای جستجو ایندکس خواهد شد.
ولی توجه داشته باشید که اگر از کلمات نامربوط به مطلبتان استفاده کنید تا به دلیل محبوبیت در موتورهای جستجو، بازدیدکنندگان را روانه پادکستتان کنند، نتیجه عکس خواهید گرفت. زیرا فردی که با یک جستجوی خاص، نتیجه اشتباهی گرفته و به پادکست شما آمده، هیچگاه تبدیل به یک شنونده وفادار نخواهد شد.
لینکهای مرتبط و منابع مربوط به برنامه
اگر در هر قسمت پادکستتان به آدرسهای وب، شمارههای تلفن، آدرسهای ایمیل و اطلاعاتی از این دست اشاره میکنید، سخت است که شنوندگان آنها را به خاطر بسپرند. شاید هم نتوانند لحظه شنیدن آنها را یادداشت کرده یا همان لحظه به صورت آنلاین سر بزنند.
پس مهم است که پست معرفی شما شامل این اطلاعات تکمیلی هم باشد. این کار باعث تجربه شنیداری بهتر و جذاب تری برای مخاطبانتان خواهد شد و با خیال راحتتر، تنها از پادکست لذت میبرند و دیگر به دنبال حفظ شمارهها و آدرسها یا نوشتن آنها نیستند.
لینک به فایل پادکست
درست است که معمولا شما یک برنامه اجرای فایل پادکست یا پلیر آنلاین در پست معرفیتان اضافه میکنید. یا اینکه کل پادکستهایتان در بخش جداگانهای (مثلا فید ویژهشان) لیست میشوند. اما بهتر است که در متن معرفی هم یک لینک مستقیم دانلود برای فایل mp3 پادکست در نظر بگیرید.
گام آخر: ترویج و تبلیغ پادکست
همیشه باید به دنبال راههای تازه و خلاقانه برای ترویج پادکستتان و جذب مخاطبان تازه باشید. یعنی علاوه بر اینکه یک پادکست ساز باشید، باید یک بازاریاب اینترنتی خوب با ایدههای جذاب و فراوان برای تبلیغ پادکستتان باشید. یکی از بهترین راهها برای تماس دائمی با شنونده و امکان ارسال بستههای تبلیغی برای وی، تشویق او جهت عضویت در خبرنامهها است.
هنگامی که مخاطبانتان در خبرنامه پادکست عضو باشند، میتوانید با ارسال هدایایی رایگان، کتابهای الکترونیک و دیگر موارد، به تبلیغ پادکستتان در میان شنوندگان بپردازید. یک پادکست موفق هم همیشه باید به دنبال کلیک بیشتر و دانلود بیشتر و به تبع آن شنونده بیشتر باشد. البته شیوههای انجام این کار بسته به محیطهای مختلف، فرهنگها و همچنین محتوای کار فرق میکند.
در ادامه، به عنوان آخرین گام، به برخی نکات مهم و ضروری برای ترویج و تبلیغ پادکست میپردازیم:
۱- کاربران اینترنت را آموزش دهید: به خاطر داشته باشید که پادکست تکنولوژی نسبتا جدیدی است و بسیاری از کاربران اینترنت و اطرافیان شما آن را نمیشناسند. به همین دلیل صحبت درباره پادکست، چیستی آن و آموزش کاربران اهمیت ویژه دارد، تا به تعداد شنوندگان شما افزوده شود. نه تنها توضیح در خصوص مفهوم پادکست میتواند مهم باشد، بلکه شما باید به شنوندگان و مخاطبانتان بگویید که چطور پادکستتان میتواند برایشان مفید باشد. و البته آموزش شیوه استفاده از پادکست، دانلود و گوش دادن به آن را هم نباید فراموش کنید.
۲- محتوای تشریحی و توصیفی: سعی کنید تا حد ممکن فید RSS پادکستتان حاوی اطلاعات کافی در خصوص محتوای هر بخش از پادکست هم باشد. اینگونه شنونده قبل از دانلود فایل صوتی یا هنگام شنیدن آن میتواند کمی زودتر بداند که چه چیزی انتظارش را میکشد. البته این توضیحات باید مملو از کلمات کلیدی باشند. بهتر است لینک به فایل صوتی هم در این میان فراموش نشود. این لینک میتواند دسترسی شنوندگان به پادکست را بسیار سادهتر سازد.
۳- محتوا را در فرمتهای مختلفی تهیه کنید: اگر پادکستتان را به صورت ویدیویی ضبط میکنید. سعی کنید علاوه بر نسخه تصویری آن، فایل صوتی را هم در اختیار مخاطبان قرار دهید. گاهی اوقات افراد ترجیح میدهند به جای تماشای پادکست شما، آن را در ماشین یا روی ابزار پخش موسیقی پرتابلشان (mp3 player) گوش دهند. همچنین توصیه میشود به سلایق مختلف احترام گذارده و فایلهایتان را با فرمتهای مختلف عرضه کنید. مثلا فایل تصویری را در فرمتهای mp4 و flv برای دانلود گذارده و فایل صوتی را هم با فرمت mp3 و AAC برای استفاده روی سایتتان بگذارید. اینگونه میتوانید کاربران مختلف با ابزارهای متفاوت را راضی نگه دارید.
۴- انجام برخی بهینه سازیهای ضروری برای موتورهای جستجو: برای کسب بیشترین نتایج موتورهای جستجوگر و خیل عظیم شنوندگانی که میتوانند از سوی این سایتها به سمت پادکستتان سرازیر شوند، بهتر است که برخی نکات اساسی و اولیه را در وبلاگ و پادکستتان رعایت کنید. حداقل، باید بدانید که چه کلمات کلیدی یا Keywordهایی مورد هدفتان هستند و قرار است جستجوگران این کلمات کلیدی شما را پیدا کنند. لذا آنها را در جای درست و مناسب به کار گیرید.
بهتر است یک مشاور SEO یا «بهینه سازی ویژه موتورهای جستجو» داشته باشید.
۵- فرومها و محیطهای گفتگوی عمومی: فرومها معمولا به شما اجازه میدهند که یک یا چند خط را به همراه لینک یا عکس برای امضای اختصاصی خود انتخاب کنید تا هنگام شرکت در بحث و گفتگوها، در پایین نظرتان شما درج شود. این شیوه میتواند راه خوبی برای تبلیغ وبلاگ پادکست شما باشد. البته به خاطر داشته باشید که تنها هنگامی صحبت کنید یا به پستی پاسخ دهید که چیزی برای گفتن دارید. وقتی فقط برای درج امضا و تبلیغتان صحبت میکنید یا پاسخ میدهید، این میتواند تاثیر منفی بیشتری داشته باشد.
مطلب کاملی بود. ممنون
چندوقته توی فکر ساخت پادکست خودم هستم. فکر میکردم خیلی سختتر از این حرفا باشه. انگیزه گرفتم که همین روزها شروع کنم