الکاسا و رتبه‌بندی سایت‌ها

انسان فی‌نفسه علاقه‌مند است تا چیزها را شماره‌گذاری کند. او با این کار می‌تواند مقایسه‌ی بهتری از چیزها داشته باشد و اشیای همجنس را رتبه‌بندی کند. سایت‌های اینترنتی هم از این موضوع مستثنی نیستند. به‌هرحال هرکس صاحب یک کسب‌و‌کار اینترنتی است، برای بررسی روند رشد و توسعه‌ی تجارت خود به پارامترهایی نیاز دارد تا بتواند مقایسه‌ای از وضعیت فعلی و گذشته‌ی اوضاع داشته باشد. برای انجام این کار، چندین روش وجود دارد. یکی از شناخته‌شده‌ترینِ آن‌ها رتبه‌بندی سایت الکسا (Alexa) است. در ادامه برایتان توضیح می‌دهم که سایت‌ها چگونه در الکسا رتبه‌بندی می‌شوند و اساساً این رتبه‌ها تا چه‌ حد اهمیت دارند.

الکسا چیست؟

الکسا در سال ۱۹۹۶ در کالیفرنیای آمریکا تاسیس شد. مدتی بعد در سال ۱۹۹۹ میلادی به‌وسیله‌ی شرکت بزرگ آمازون خریداری شد و سپس به یکی از زیرمجموعه‌های آن تبدیل شد. الکسا به‌طور تخصصی در حوزه‌ی گردآوری داده‌های ترافیکی وب فعالیت می‌کند و این کار را از طریق نوارهای ابزار و افزونه‌های مرورگرها انجام می‌دهد. البته شرکت الکسا پیش‌تر در حوزه‌های دیگری چون ساخت دیتابیس برای امور جست‌وجو نیز فعالیت داشت که دیگر متوقف شده‌اند.

اما چیزی که در این میان، موجب شهرت این شرکت شده، «رتبه‌بندی الکسا» است. این رتبه‌بندی به عنوان مشخصه‌ای از محبوبیت سایت‌ها است. آن‌طور که خود این شرکت می‌گوید: «این ابزار، برای اطلاع از وضعیت سه ماه گذشته‌ی یک سایت به کار می‌رود.»

رتبه‌دهی‌ها در الکسا به چه شکل انجام می‌گیرد؟

بر اساس آن‌چه در صفحه‌ی «داده‌های ما» در سایت رسمی این شرکت آمده، رتبه‌ها با استفاده از ترکیبی از تخمین مراجعه‌کنندگان یکتای روزانه به یک سایت و تخمین تعداد صفحه‌های بازدیدشده‌ی آن سایت در سه ماه گذشته محاسبه می‌شوند. بدین ترتیب، بالاترین (بهترین) رتبه به سایتی تعلق می‌گیرد که جمع بیش‌ترین مراجعه‌کننده‌ی یکتا و صفحه‌ی مرور شده را داشته باشد.

به نثل از الکسا:

داده‌های مورد نیاز از طریق کاربران وبی تأمین می‌شود که یکی از ۲۵٫۰۰۰ افزونه‌ی مرورگر این شرکت برای کروم، فایرفاکس یا اینترنت اکسپلورر را استفاده می‌کنند. سپس یک الگوریتم، انحراف‌های بالقوه‌ی مختلف و سایت‌هایی که احتمالا در آمار نیامده باشند (عاملی که مدت‌ها است درباره‌ی آن کاری نشده) را اصلاح و جبران‌سازی می‌کند. درنهایت با تعدیل داده‌ها بر پایه‌ی مراجعه‌کنندگان مناطق جغرافیایی، رتبه‌بندی انجام می‌گیرد.

رتبه‌ی الکسای یک سایت را چگونه می‌توان مشاهده کرد؟

دسترسی به این قسمت راحت است: خیلی ساده به سایتسایت رسمی الکسا بروید، نام کامل سایت موردنظر به همراه دامنه‌ی آن را وارد کنید. برای اطلاعات بیش‌تر کافی است در صفحه‌ی نتایج، پایین بروید تا به مواردی چون نرخ پرش (Bounce Rate)، میانگین روزانه‌ی صفحه‌های مرورشده به‌وسیله‌ی مراجعه‌کنندگان، زمان گذرانده‌شده‌ی روزانه در سایت، مراجعان هدایت‌شده از جست‌وجوگرها، فهرستی از وب‌گاه‌های مرتبط و حتی سرعت بارگذاری صفحه‌ها دست پیدا کنید.

اصولاً رتبه‌ی یک سایت در الکسا چه معنایی دارد؟

گویا ارتباطی بین رتبه‌ی الکسای یک سایت و ترافیک استفاده شده‌ی آن وجود دارد. باتوجه به آنچه که در سایت این سرویس آمده است:

«ترافیک رتبه‌های ۱۰۰٫۰۰۰ و بالاتر به‌سختی قابل تخمین است و بر همین اساس، هرچه رتبه‌ی سایت به ۱ نزدیک‌تر شود رتبه‌ی ترافیکی آن هم دقیق‌تر می‌شود.»

دقت محاسبات الکسا برای رتبه‌های بالاتر از ۱۰۰٫۰۰۰ به‌قدری پایین است که می‌توان آن را کاملا بی‌مصرف دانست.

چرا خیلی‌ها اعتقادی به الکسا ندارند؟

بسیاری از کسانی که (از جمله خود من) برای سایتشان به اطلاعات قابل اعتمادی مانند گوگل آنالیتیکس (Google Analytics) دسترسی دارند، خصوصا آن‌هایی که این داده‌ها را برای بیش از یک سایت مورد تحلیل قرار می‌دهند، اغلب سمت‌و‌سوی وب-ترافیک و آمارهای ارایه‌شده‌ی الکسا را زیر سؤال می‌برند.

در کل اگر منصفانه به رتبه‌بندی این سرویس نگاه کنیم دو ضعف انکار‌ناپذیر در آن وجود دارد:

نخست این‌که این شرکت امکان جمع‌آوری داده از تمام کاربران وب را ندارد؛ چراکه خیلی ساده روشی برای دسترسی به عادات مرورگری همه‌ی آن‌ها در اختیار نداشته و همان‌گونه که پیش‌تر هم گفته شد تنها به‌وسیله‌ی افزونه‌هایی که روی مرورگر چند میلیون کاربر وجود دارد داده‌ها را به‌دست می‌آورد. به همین خاطر طبیعی است که تصور کنیم خیل عظیمی از کاربران، هیچ‌یک افزونه‌های الکسا را نصب نکرده باشند.
دوم این‌که علی‌رغم ضعف گفته‌شده و حجم انتقادها و ایرادهای فنی و علمی‌ای که به نظام رتبه‌بندی الکسا و نحوه‌ی مواجهه و محاسبه‌ی خطاهای محتمل آن وجود دارد، این شرکت کماکان اقدامی قانع‌کننده برای شفاف‌سازی درباره‌ی این‌که «رتبه‌بندی الکسا چگونه با استفاده از ترکیب تخمین مراجعه‌کنندگان یکتای روزانه به یک سایت و تخمین میانگین تعداد صفحات مرور شده ظرف سه ماه گذشته محاسبه می‌شود» انجام نمی‌دهد.

آیا رتبه‌ی الکسا مهم است؟

مسلماً وضعیت یک سایت برای اغلب صاحبان آن‌ها خیلی مهم است. به نظر می‌رسد در مجموع برای پی‌گیری و نظارت دایم بر روند پیشرفت یک سایت استفاده از گوگل آنالیتیکس بهتر از داده‌های الکسا باشد. اما به همین نسبت برای سنجش میزان محبوبیت در قیاس با رقبا، می‌توان گوشه چشمی هم به آمار الکسا داشت. به این ترتیب انحراف‌های احتمالی از رویه‌ی صحیح به حداقل برسد. هرچند بعید است چند رتبه بالا و پایین در الکسا به معنای اختلاف فاحش در ترافیک دو وب‌گاه باشد.

نتیجه‌گیری

قطع یقین وجود آمار ارایه‌شده از سوی الکسا به عنوان معیاری فراگیر در فضای وب خوب است. خصوصا که اختصاص شماره و رتبه به سایت می‌تواند مقایسه و بررسی عمق نفوذش را ساده‌تر کند. اما مهم این است که این قیاس تا چه حد دقیق و قابل اتکا است. با توجه به همه‌ی این موارد شرکت الکسا تا کسب اعتماد همه‌ی کاربران راه درازی در پیش دارد.